بسیاری از افراد تا وقتی که بدن‌شان عملکرد خوبی دارد، توجه چندانی به آن ندارند ولی زمانی که مشکلی پیش می‌آید، سراغ انواع و اقسام کارها می‌روند تا آن را برطرف کنند. یکی از این مشکلات که افراد زیادی را درگیر می‌کند یبوست است، مشکلی که شاید در نگاه اول بیماری به حساب نیاید ولی می‌تواند سرنخ یک بیماری مهم باشد یا دردسرها و مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. وقتی افراد دچار یبوست می‌شوند برای رها شدن از شر آن، به مصرف انواع و اقسام ملین‌ها روی می‌آورند که مشکلات خاص خود را دارد. برای اینکه درباره علل به وجود آورنده یبوست بیشتر بدانید، صحبت‌های «دکتر وحید جهانمیری‌نژاد»، پزشک خانواده را به دقت بخوانید.
دفع، دچار اختلال است؟
یبوست یکی از مشکلات شایع محسوب می‌شود و افراد زیادی را در سراسر دنیا به خود درگیر می‌کند. به طور کلی، یبوست مسئله‌ای جدی به حساب نمی‌آید و معمولا با روش‌های خانگی می‌توان آن را برطرف کرد اما با این حال باید در مورد آن آگاهی کافی داشت. شاید این سئوال به ذهن بسیاری از افراد برسد که در هفته چند بار اجابت مزاج طبیعی است، در پاسخ به این سئوال باید گفت که دفعات اجابت مزاج از هر فرد به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی بعد از گذشت 3 روز، دفع به سختی انجام خواهد شد.
علائم به ما چه می‌گویند؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که هر نوع تغییر در اجابت مزاج یبوست است در حالی‌که تغییر در اجابت مزاج به شکل کوتاه مدت و مقطعی را نمی‌توان به عنوان یبوست قابل توجه در نظر گرفت. یبوست به طور کلی دارای علائمی است برای مثال در صورت ابتلا به آن، مدفوع سخت یا کم خواهد شد.
یکی دیگر از مشکلاتی که مبتلایان به یبوست دچار آن می‌شوند، نفخ شکم است که می‌تواند آزاردهنده باشد. از دیگر علائم یبوست می‌توان به درد شکم اشاره کرد. افرادی که به یبوست مبتلا می‌شوند، معمولا احساس خارج نشدن محتویات روده را دارند.
این دسته از افراد برای دفع، فشار زیادی را به خود می‌آورند و در اصطلاح زور می‌زنند. گاهی اوقات شدت یبوست در حدی زیاد است که فرد امکان دفع طبیعی را ندارد و مجبور می‌شود با انگشت خود، مدفوع را خارج کند که البته این کار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود چون ممکن است سبب زخم در ناحیه مقعد شود.
ارتباط سبک زندگی با یبوست
دلایل زیادی برای ابتلا به یبوست وجود دارد برای مثال، تغییر در عادات غذایی یا فعالیت‌های روزمره جسمی، می‌تواند منجر به یبوست شود. برخی افراد به دلیل تغییر در برنامه‌های روزانه خود دچار یبوست خواهند شد که این مسئله بیشتر در مسافرت شایع است. عدم نوشیدن آب به میزان کافی، خوردن فیبر به مقدار کم، استرس، عدم فعالیت جسمی و مصرف بیش از اندازه لبنیات، برخی از دلایل بروز یبوست به حساب می‌آیند.
عدم توجه به نیاز اجابت مزاج و تاخیر در دفع نیز یکی دیگر از دلایلی است که می‌تواند باعث یبوست شود. یکی دیگر از مواردی که در بروز یبوست نقش دارد، سن است به طوری‌که این مسئله در افراد مسن (65 سال به بالا) بیش از سایر افراد بروز می‌کند. همچنین بارداری و مدتی پس از زایمان نیز به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است باعث بروز یبوست در خانم‌ها شود و به طور کلی، خانم‌ها بیش از آقایان مستعد ابتلا به یبوست هستند.
وقتی دلایل پیچیده‌تر می‌شوند
دلایل ابتلا به یبوست، تنها به سبک زندگی محدود نمی‌شود و عوامل دیگری در این رابطه وجود دارد.
برای مثال، دیورتیکولیت (وقتی در دیواره روده بزرگ کیسه‌های کوچکی به وجود بیاید و این کیسه‌ها دچار التهاب و عفونت شوند)، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و سرطان روده، برخی از مواردی به حساب می‌آیند که در بروز یبوست ممکن است نقش داشته باشند. همچنین اختلال خوردن (بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی)، یکی
دیگر از دلایل ابتلا به یبوست محسوب می‌شود.
علاوه بر این، مشکلات اعصاب و عضلات روده نیز در یبوست نقش دارند. استفاده زیاد از حد ملین‌ها، مصرف برخی داروها مانند مسکن‌ها، داروهای ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها، برخی داروهای فشار خون، برخی داروهای ضد تشنج، داروهای ضد تهوع و قرص‌های آهن ممکن است منجر به یبوست شوند. علاوه بر این، برخی داروهای آنتی اسید (حاوی کلسیم یا آلومینیوم) نیز باعث ابتلا به یبوست خواهند شد. بیماری‌هایی که اعصاب را درگیر می‌کنند نیز سبب ابتلا به یبوست می‌شوند برای مثال، پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس (MS) در بروز ابتلا به یبوست نقش دارند. آسیب نخاعی یا مغزی نیز ممکن است منجر به یبوست شود. آن دسته از افرادی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند نیز ممکن است با مشکل یبوست مواجه شوند.
چنانچه بنا بر هر دلیل کلسیم اضافی در خون (هایپر کلسمی) وجود داشته باشد، فرد دچار یبوست خواهد شد. پرکاری غدد پاراتیروئید، انواع سرطان مثل ریه ، سینه و ...، ممکن است منجر به افزایش کلسیم خون شوند و در نهایت یبوست بروز کند.
اصلاح زندگی، بهبود دفع
یبوست معمولا با اصلاح سبک زندگی قابل درمان است. نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی، یکی از کارهایی محسوب می‌شود که به درمان یبوست کمک می‌کند. معمولا 2 تا 4 لیوان آب در روز می‌تواند برای این منظور مفید باشد البته در افرادی که به بیماری مبتلا هستند، مصرف آب باید با مشورت پزشک باشد و مصرف مایعات در برخی افراد محدود خواهد شد.
نوشیدن آب گرم یکی دیگر از مواردی است که به برطرف شدن یبوست کمک می‌کند برای این منظور بهتر است آب گرم در صبح نوشیده شود.
اضافه کردن میوه و سبزیجات (به ویژه آلو) به رژیم غذایی، یکی دیگر از مواردی است که باید به آن توجه کرد. غذاهای گیاهی، حاوی فیبر هستند که بدن امکان هضم فیبر را ندارد به همین دلیل مدفوع را حجیم و به حرکت آن در روده کمک می‌کند. استفاده از نان سبوس‌دار یکی دیگر از کارهایی است
که احتمال ابتلا به یبوست را کاهش می‌دهد.
داشتن یک برنامه ورزشی منظم، به فعال‌تر شدن روده‌ها کمک می‌کند به همین دلیل باید به میزان کافی و مستمر فعالیت بدنی داشت. خوراکی‌هایی که حاوی پروبیوتیک هستند مانند ماست یا کفیر، احتمال بروز یبوست را کاهش می‌دهد. پرهیز از مصرف گوشت‌های فرآوری شده و غذاهای سرخ کردنی به رفع یبوست کمک می‌کند.
کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل نان سفید، سیب‌زمینی و ماکارونی، در تشدید یبوست نقش دارند به همین دلیل آن‌ها را باید محدود کرد. مصرف گوشت‌هایی که چربی آن‌ها کم است مانند مرغ و مصرف لبنیات کم چرب در حد اعتدال، در کاهش یبوست نقش دارند. نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، باعث کم آبی بدن خواهند شد در نتیجه مصرف این نوشیدنی‌ها را باید محدود کرد. به طور کلی، تهیه یک دفترچه برای نوشتن غذاهای مصرفی در آن می‌تواند مفید باشد و به شناسایی غذاهای تشدید کننده یبوست کمک کند.
چند راهکار موثر که باید بدانید
بسیاری از افراد به دلیل وابستگی نسبت به تلفن همراه، آن را در زمان اجابت مزاج نیز با خود به سرویس بهداشتی می‌برند، انجام چنین کاری در حرکات روده اختلال ایجاد خواهد کرد. پس در زمان اجابت مزاج نباید از وسایل اکترونیکی مثل تلفن همراه استفاده شود.
در زمان رفتن به سرویس بهداشتی نباید اضطراب داشت چون این مسئله حرکات عضله روده را با اختلال مواجه می‌کند. نحوه نشستن صحیح در زمان دفع، یکی دیگر مواردی است که به رفع یبوست کمک می‌کند برای این منظور نشستن به شکل چمباتمه توصیه می‌شود.
با توجه به اینکه برخی از افراد از توالت ایرانی استفاده نمی‌کنند، برای این منظور می‌توان یک چهارپایه کوچک زیر پا گذاشت تا دفع راحتتر انجام شود. چنانچه یبوست بیش از 3 هفته ادامه داشته باشد، برای بررسی علت آن باید با پزشک مشورت کرد به ویژه در شرایطی که فرد اخیرا دچار یبوست شده باشد.
مواردی چون درد در شکم و خون در مدفوع به ویژه همراه شدن آن‌ها با یبوست را نباید نادیده گرفت و مراجعه به پزشک در چنین شرایطی ضروری است.
علاوه بر این، کاهش وزن بدون دلیل موجه (بدون رژیم غذایی) از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد. درمان یبوست را نباید به تعویق انداخت حتی در شرایطی که علت به وجود آوردنده آن جدی نباشد. عدم درمان یبوست در دراز مدت می‌تواند منجر به مشکلاتی چون بواسیر یا افتادگی راست روده (رکتوم) شود که هر کدام از این موارد، مشکلات خاص خود را به دنبال دارد.
زنگ خطر به صدا در می‌آید!
بروز ناگهانی یبوست همراه با درد شکم یا گرفتگی شدید به طوری‌که فرد امکان اجابت مزاج یا دفع گاز را نداشته باشد، باید مورد توجه قرار بگیرد در چنین شرایطی مراجعه سریع به پزشک ضروری است. تغییرات شدید قوام مدفوع نیز از دیگر مواردی محسوب می‌شود که نباید نادیده گرفته شود. درمان یبوست به علت بروز آن وابسته است و تا زمانی که عامل به وجود آورنده آن درمان نشود، یبوست باقی خواهد ماند. با وجود اینکه محصولات ملین زیادی بدون نسخه در داروخانه‌ها موجود هستند، از مصرف خودسرانه این محصولات به ویژه در طولانی مدت باید خودداری کرد.
انجام این کار باعث تعویق درمان خواهد شد و در صورت بروز بیماری‌های جدی، پیشرفت آن را به دنبال دارد. تشخیص علت یبوست از یک معاینه ساده تا انجام آزمایشات ، نمونه برداری و ...، می‌تواند گسترده باشد.
معمولا برای تشخیص علت یبوست، پزشک آزمایش‌هایی را در نظر می‌گیرد که یکی از این آزمایش‌ها، مدفوع است که غالبا برای تشخیص خون مخفی در مدفوع از آن کمک گرفته می‌شود.
گاهی معاینه و آزمایش برای تشخیص کافی نیست به همین دلیل انجام کولونوسکوپی توصیه می‌شود. در کولونوسکوپی یک دوربین کوچک را وارد روده می‌کنند و مستقیما داخل روده را نگاه خواهند کرد. البته کولونوسکوپی تنها برای دیدن روده کاربرد ندارد و از آن می‌توان برای نمونه‌برداری و برداشتن تومورها یا پولیپ‌ها نیز کمک گرفت.
در برخی شرایط ممکن است کارهای دیگری چون تصویربرداری نیز به بیمار توصیه شود. بعد از مشخص شدن دلیل به وجود آورنده یبوست، درمان برای بیمار در نظر گرفته می‌شود و اغلب درمان‌ها دارویی هستند اما در برخی موارد جراحی لازم است. در شرایطی که پارگی مقعد، انسداد کولون، تنگ شدن روده و افتادگی رکتوم به داخل واژن ( بخشی از راست روده از جایگاه اصلی خود خارج شده و به داخل واژن فرو می‌رود) مطرح باشد، جراحی انجام خواهد شد که با رفع مشکل، یبوست نیز درمان خواهد شد.
تگ ها:
اخبار مرتبط
پربازدیدترین ها
مجموعه سازه گستر گامبرون
شرایط جدیدی برای دریافت کارت اعتباری سهام عدالت اعلام شده که براساس آن شش گروه از سهامداران نمی‌توانند کارت اعتباری بگیرند.
مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان منطقه آزاد قشم از الکترونیکی شدن مراحل ثبت نام و تمدید کارت شهروندی قشم با هدف کاهش مراجعات حضوری برای کنترل بهتر و مقابله با شیوع ویروس کرونا در جزیره خبر داد.
جدیدترین اخبار
