اینستاگرام، فیسبوک و تلگرام و... شناختهترین شبکههای مجازی. شبکههای که امروزه جانشینی برای روابط در دنیای واقعی شده است و در آن اکثر ماها به ردوبدل کردن اطلاعات، تبلیغات و اخبار میپردازیم. از طریق این شبکه با دیگران درجاهای مختلف دنیا ارتباط داریم و روابط دوستانه و تجاری برقرار کردیم. روزی بود که نامههای کاغذی همه را بهنوعی به هم وصل میکرد اما حالا این نامه های کاغذی جای خود را به آواتارهایی مجازی و پیامهای خصوصی در شبکههای اجتماعی دادهاند. تأثیر فضای مجازی در زندگی امروزیمان مزایا و معایب فراوان به همراه دارد همانطور که میدانیم بدون تردید تکنولوژی بیشک زندگی را برای انسان آسان کرده، ولی نباید از تأثیرات منفی آن در بسیاری عرصهها نیز چشمپوشی کنیم، استفاده از شبکههای اجتماعی و به اشتراک گذاشتن عکسها و فیلمها و اطلاعات شخصی میتواند افراد را در معرض آزار و اذیت و ارتباطات نامناسب با دیگران قرار دهد. جعل هویت و کلاهبرداری، آزارهای جنسی و ارائه محتوای نامناسب، تهدید افراد و...ازجمله چالشهای خطرناک شبکههای مجازی است. ازاینرو افرادی که با چنین معضلی روبرو شدند درمانده و پریشان دنبال ناجی میگردند که با راهحل و مشاوره و پی گیری مشکلات آنها را حل کنند. پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا یا همان پلیس فتا نجاتدهنده این افراد مالباخته، حیران، مضطرب است که با قاطعیت با قماربازان، کلاهبرداران و مروجان فرهنگ اوباشگری در فضای مجازی برخورد میکند.هفته ای که در آن قرار داریم به نام نیروی انتظامی نامگذاری شده است، از 17 تا 23 مهرماه. به همین علت مناسبت با یکی از کارشناسان پلیس فتا هرمزگان به نام سروان اکرم درودی به گفتگو نشستیم و نیمنگاهی به نمونههای پروندههایی داشتیم که پس از اتفاقات ناخوشایند فضای مجازی به خوشی بستهشده است.
مراجعه زن درمانده به پلیس
«مدتی قبل زنی حدود 40 ساله درمانده و دلواپس به پلیس فتا مراجعه کرد و مدعی شد که مرد ناشناسی از طریق شبکه اجتماعی اینستاگرام با دختر 17 سالهاش وارد روابط غیرمتعارف شده است. این زن جوان نمیخواست همسر و خانوادهاش به این موضوع پی ببرند چراکه باعث تنشهای بیشتر و لطمات جبران ناپذیری میشد. به صورت محرمانه، وارد این پرونده شدیم و با رصدها و بررسی های که انجام شد متوجه شدیم این دختر نوجوان فریب حرفهای پسر حدود 30 سالهای را خورده و قصد فرار با او را دارد. با صحبت و مشاورههای مختلف و پیدرپی، موفق شدیم دختر را به کانون خانوادهاش برگردانیم، متهم از همین طریق دخترهای زیادی را فریب داده بود که دستش رو شد».
«سروان درودی» کارشناس اجتماعی_سایبری پلیس فتا هرمزگان این مطلب را یکی از نمونه خاطرات شیرین خود بیان کرد. وی کارشناس ارشد مشاور خانواده، کارشناس ارشد روانشناس عمومی و مدرس دانشگاه است. «درودی» 10 سال پیش وارد مجموعه ناجا شد، پس از طی دوره های دانشگاه افسری علوم انتظامی امین، اوایل خدمتش در مرکز مشاوره ناجا در غرب تهران مشغول شد، و با کوله باری از تجربه در سال 93 به علت انتقال همسرش به بندرعباس منتقل شد .
وی در کلانتری 17 بندرعباس بهعنوان مشاور و مددکار و سپس در بخش مشارکت آموزشهای همگانی معاونت اجتماعی استان مشغول به خدمت شد. «درودی» مدتی بعد به پلیس فتا رفت.هم اکنون کارشناسی آسیبهای فضای مجازی را در کارنامه دارد.
نجات زندگی
درودی گفت:» اوایل خدمتم با نظر شخصی خودم در کلانتری خدمت کردم چون دوست داشتم بیشتر در میان مردم باشم، مشکلات آنها را از نزدیک ببینم ، حل کنم . در این مورد خاطرات تلخ و شیرین زیادی دارم مانند این مورد که یک خانم جوانی در سال ۹۳ دچار مشکلات خانوادگی شده بود و به بخش مشاوره کلانتری تماس گرفت، چون محل زندگیشان با کلانتری فاصله داشت فقط میتوانست از طریق تلفن با ما ارتباط برقرار کند، وی دارای 3 فرزند بود، همسرش پس از ورود به دانشگاه با یکی از خانمهای همدانشگاهیاش وارد ارتباط دوستی شده وزندگیشان آسیبدیده بود، این زن ازنظر روحی و روانی دچار مشکل شده و قصد طلاق داشت، هرچند روز یکبار با او صحبت میکردیم تا اینکه کمکم زندگیاش بهتر شد. مدتی بعد تماس های او قطع شد و از او بیخبر بودیم، ماهها گذشت و یک روز شمارهای ناشناسی بر روی تلفن من نقش بست، فرد پشت خط خود را معرفی کرد اما او را به یاد نمیآوردم، دقایقی گذشت و پس از معرفی کامل، او را شناختم، همان خانمی بود که برای مشکل خانواده اش با من تماس می گرفت. او شماره تلفن من را بهسختی گیر آورده بود که فقط برای تشکر با من تماس بگیرد، خیلی خوشحال شدم که زندگی اش بعد از مشاوره های پی در پی من به روال عادی و خوبی رسیده بود».
تشکر راننده تاکسی
افراد زیادی برای حل مشکلات راهی پلیس فتا و یا مراکز مشاوره در کلانتریها میشوند که افسر پرونده و یا مشاوره، کمتر چهرهای از آنها به خاطر دارند؛ اما درماندگانی که مشکلاتشان برطرف شده، حتماً ناجیشان را به خاطر دارند و در هرزمانی که با او روبرو شوند تشکر و قدردانی خود را نشان میدهند.
«با همسرم سوار تاکسی بودم هنگام پیاده شدن، همسرم کرایه را به راننده داد اما او از گرفتن کرایه سرباز می زد و گفت من همسر شمارا میشناسم، مهمان من باشید، تعجب کردم حدود دو سالی که وارد بندرعباس شده بودم کسی را زیاد نمیشناختم، وقتی تعجبم را دید گفت که یک سال قبل، مراجعهکننده من در کلانتری بوده و توانسته بودم با مشاوره مشکلاتش را حل کنم، اگر حل نمیشد مشکلات زیادی برایش پیش میآمد، واقعاً خوشحال شدم از اینکه گره دیگری از مشکلات فردی بازکرده بودم و من را به خاطر سپرده بود، با اصرار کرایه را به او دادم و گفتم که من فقط وظیفهام را انجام دادم و از تاکسی پیاده شدیم و خدا را شکر کردم که مردم قدر زحمات کارکنان ناجا را می فهمند».
واریز 10 میلیون تومان بهحساب کلاهبردار
افراد زیادی با دارا بودن پروندههای مالی و اخلاقی پس از مراجعه به
پلیس فتا و پیگیری مشکلاتشان از برخورد خوب و کارشناسی کادر فتا تقدیر میکنند این تقدیرها بیشتر در تماس با سامانه 197 بوده و یا مراجعات حضوری.
«مدتی قبل سایت شرکتی مورد هک قرارگرفته بود و با اقدام بهموقع صاحب شرکت در اطلاع دادن به پلیس فتا، حساب فرد موردنظر ردیابی شد. حدود 90 میلیون تومان از حساب رئیس شرکت کسر شده بود که به حسابش برگردانده شد.
همچنین چند ماه قبل دختر 25 سالهای در مراجعه به فتا بیان داشت که فردی با اکانت دوستش در اینستاگرام به او پیام داده و درخواست 10 میلیون تومان پول کرده بود، این دختر با تصور اینکه دوستش به او پیام داده، مبلغ مورد نظر را به شمارهحسابی که ارسالشده بود واریز کرد، اما روز بعد در هنگام صحبت با دوستش متوجه کلاهبرداری شد، ما هم بهسرعت وارد عمل شدیم و در کمتر از چند روز کلاهبردار را شناسایی کردیم و مبلغ پول را بهحساب شاکی بازگرداندیم».
مزاحمت اینستاگرامی
بعضی از افراد میترسند با مراجعه به پلیس فتا، امکان دارد خانوادهشان از آن موضوع شکایت و پی گیری در مشکل به وجود آمده مطلع شوند و مشکلاتی برایشان به وجود آوردند به همین علت تصمیم میگیرند خودشان مسیر دشوار را طی کنند اما اغلب به دام افراد کلاهبردار و شیاد میافتند تا جایی که دست به خودکشی میزنند. باید این را دانست که همه اطلاعات و مشخصات فرد در پلیس فتا محفوظ است و کسی جز خود شاکی، از پرونده خبر ندارد.
« اگر فردی به پلیس فتا مراجعه و به بیان مشکلاتش بپردازد و بگوید نمیخواهد همسر و خانوادهاش از این موضوع مطلع شوند که مشکلات دیگری برایش ایجاد شود تا جایی که ممکن است هیچکسی از این موضوع آگاه نخواهد شد، در این مدت که پلیس فتا هستم خانمها و دخترهای زیادی دیدهام که بر اساس اعتماد بیجا و کنجکاوی به فضای مجازی، دچار آسیب شدند، یکی از این موارد میتوانم به خانمی اشارهکنم که فرد ناشناسی در اینستاگرام برای او مزاحمت ایجاد و اقدام به ارسال مطالب توهینآمیز و تهدیدآمیز علیه وی کرده بود، فرد شاکی نمیخواست همسرش متوجه این موضوع شود، لذا در این راستا پرونده مقدماتی با هماهنگی مقام قضائی تشکیل شد و موضوع در دستور کار کارشناسان پلیس فتا قرار گرفت. به وی کمک کردیم و پس از شناسایی آن فرد مزاحم، شاکی متوجه شد که یکی از نزدیکانش این مشکلات را برای او ایجاد کرده است با توجه به اینکه تهدید اشخاص در فضای مجازی بهخصوص شبکههای اجتماعی بر اساس قانون مجازات اسلامی جرم هست، کارشناسان این پلیس با بررسی صفحه اینستاگرامی مزبور، گرداننده صفحه را مورد شناسایی قراردادند و درنهایت طی یک اقدام پلیسی و با هماهنگی مقام قضائی وی را به همراه ادله دیجیتال مجرمانه دستگیر کردند.».
قربانی در پوشش مدلینگ
بارها کارشناسان فضای مجازی و پلیس فتا طی هشدارهایی اعلام کردند که فضای مجازی قابلاعتماد نیست و اگر فردی را نمیشناسید به او اعتماد نکنید و فریب آگهی استخدام در شبکههای اجتماعی را نخورید.
«دختر 20 سالهای که ازنظر روح و روانی دچار مشکلاتی شده بود با چشمان اشکبار به فتا مراجعه و ادعا کرد که گول فردی در اینستاگرام را خورده است. این دختر دانشجو که دارای رفاه مالی و خانواده با موقعیت اجتماعی بالایی داشت با طمع به دست آوردن درآمد هنگفت، به سمت آگهی یکی از صفحههای اینستاگرامی، پیامهای فریبنده و وسوسهانگیز جلب شده بود و با صحبت با اکانت آن صفحه مبنی بر درآمد موردنظر، بی آنکه بداند چه سرنوشت تاریکی در انتظارش است قرارداد مدلینگ با مبلغ موردنظر را بسته بود، فرد از وی خواسته بود که عکسهایی نیمه برهنه از خود ارسال کند تا بر اساس بدن او لباس تعیین شود. آن دختر سادهدل به آن فرد اعتماد کرده و به خانوادهاش گفته بود که مدل لباس عروس شده است. او چند بار عکس به آن فرد ارسال کرد ولی فرد شیاد، مدتی بعد عکسهای غیرمتعارف از او خواسته بود که اگر عکسها درخواستی را نفرستد حتماً عکسهای دیگرش را منتشر خواهد کرد، دختر جوان فهمید در دام مرد شیاد گرفتارشده است. دامی که قرار نبود حالا حالاها از دستش خلاص شود. رویاهایش به کابوس تبدیلشده بود از ترس انتشار عکسهایش، هر کاری او میخواست انجام میداد تا اینکه مجبور شد به سمت ما بیاید و مشکلاتش را بیان کند، در ابتدا حاضر به بازگو کردن داستان نبود و از ما میخواست خانوادهاش از این موضوع اطلاع نیابند تا آنکه اعتمادش را جلب کردیم، باراهنمایی وی و رصد سایت موردنظر، آن فرد کلاهبردار و سوءاستفاده گر را دریکی از شهرستانها دستگیر کردیم، مرد حدود 40 سالهای که این دختر تنها قربانی وی نبود بلکه دختران زیادی را با همین شیوه قربانی کرده بود».
«درودی» به یکی از خاطرات تلخش اشاره میکند: «خانوادهای به کلانتری مراجعه و از مفقودی دخترشان اطلاع دادند، موفق شدیم در زمان کوتاه آن دختر را بیابیم و به خانوادهاش برگردانیم، قرار بر این شد که در این مورد جلسات مشاورهای صورت گیرد اما خانواده و دختر تمایلی در این مورد نشان ندادند و متوجه شدیم مدتی بعد دختر از خانه فرار کرده است».
حدومرز فضای مجازی
حضور ناآگاهانه و بدون رعایت اصول ایمنی کاربران فضای مجازی، آسیبهای فراوانی را به دنبال خواهد داشت و کارشناسان سایبری همواره با اشراف و تسلط کامل بر فضای مجازی با مزاحمان اینترنتی برخوردی قاطع خواهند داشت.«به نظر من فضای مجازی مانند خودرو است، وسیله نقلیهای کارآمد و ضروری. بهتبع آن هزاران نفربر اثر رانندگی با این وسیله نقلیه آسیب می بینند. نمیتوان ماشین را نادیده گرفت ولی باید سعی کرد قوانین را بیشتر آموزش داد،درگرفتن گواهینامه سختگیریهای اعمال شود و... که باعث کاهش تصادفات گردد. اکثر تصادفات براثر سهلانگاری از سوی راننده است که با سرعت و سبقت زیاد ایجاد میشود. فضای مجازی نیز هم نمیشود نفی کرد برای زندگیمان باید یک سری قوانین و حدومرزهایش را رعایت کنیم، بدانیم که بهراحتی نمیشود به افراد ناشناس اعتماد کرد».
روزنامه صبح ساحل