عضو هیئت‌علمی گروه منابع طبیعی و کشاورزی دانشگاه هرمزگان طی گفت‌وگو با صبح ساحل در واکنش به افزایش کشت هندوانه در استان هرمزگان گفت: «کشت هندوانه در هرمزگان بزرگ‌ترین خیانت به این استان و کشور است. هندوانه جز گونه‌های آب بر محسوب می‌شود و کشت آن در شهرستان میناب که با ابر چالش فرونشست‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند صد در صد اشتباه است».

«مرضیه رضایی»، استادیار دانشگاه هرمزگان افزود: «خیار، گوجه و بادمجان نیز جز گونه‌های آب‌بر هستند و نباید در این شهرستان کشت شوند. استان هرمزگان حدود دو دهه است که درگیر خشک‌سالی است، کاشت این گونه‌ها نباید در این منطقه انجام شود. چاه‌های شرق هرمزگان به خاطر الگوی کشت اشتباه خشک‌شده‌اند، بسیاری دیگر نیز در حال خشک شدن هستند که در آینده صدمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست و کشاورزی خواهد زد. ما می‌توانیم اکنون پیشگیری کنیم که اتفاقات بدی در آینده نیفتد».

وی ضمن بیان اینکه هندوانه‌‌ی ایران به ترکیه صادر می‌شود، به سیاست کشور ترکیه در حفظ منابع آبی اشاره و اظهار کرد: «طی تحقیقاتی و با بررسی تصاویر ماهواره‌ای مشخص شد، ترکیه پشت مرزهای ایران سدی احداث و در بحث حق‌آبه چالش‌هایی را برای کشور ایجاد کرده است. از طرف دیگر سی سال پیش پشت مرزهای ایران خبری از جنگل و توده‌های گیاهی نبود اما ترکیه با برنامه‌ریزی هدفمند این کار را نیز انجام داده است و بدین شکل با پوشش گیاهی آب را به زمین نفوذ می‌دهد. این کشور هندوانه و میوه‌هایی که مصرف آب زیادی دارند را از ایران و کشورهای دیگر خریداری می‌کند. ترکیه به حفظ منابع آبی که گفته می‌شود چالش اصلی جوامع در آینده نزدیک است، واقف شده اما در ایران هنوز این اتفاق نیفتاده است؛ ما در ایران، آن‌هم در بیابان‌های هرمزگان در حال کشت هندوانه هستیم. درجاهایی که فرونشست داریم. این بزرگ‌ترین خیانت به کشور و منابع طبیعی استان و هر شهروند هرمزگانی است. باید برای حفظ آب بکوشیم».

 

 

 

عضو کارگروه روابط بین‌الملل دانشگاه هرمزگان در پاسخ به این سؤال که چرا منابع طبیعی هرمزگان کاشت این گونه‌ها را ممنوع نکرده است؟ گفت: «در این مقوله با مسئله مهم معیشت کشاورز، یک قشر بزرگ و مهم مواجه هستیم. ما نمی‌توانیم قانونی برای کشاورزان و مردم وضع کنیم که اجرایی نباشد. اگر ما به کشاورز می‌گوییم که فشار به سفره آب زیرزمینی نیاور و این‌گونه را کشت نکن، به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست چراکه اقتصاد و معیشتش به آن بستگی دارد. ما باید گونه جایگزین باصرفه اقتصادی به کشاورز معرفی کنیم. زمانی که کشاورز از وجود بازار محصول خود اطمینان حاصل کند تغییر گونه کشت را به‌راحتی می‌پذیرد. منابع طبیعی بستر و زیرساخت این مهم را در شهرستان میناب هنوز ایجاد نکرده است».

رضایی اضافه کرد: «گونه‌های جایگزین و مناسب منطقه باید ترویج شود. این اتفاق در حال انجام است اما منابع طبیعی کمتر به این موضوع ورود کرده. وقتی با مردم صحبت می‌کنم می‌گویند ما نمی‌دانیم چه گونه‌ای را بکاریم؛ نیاز است گونه‌های کم آب خواه و سازگار با منابع طبیعی استان هرمزگان، بیشتر ترویج شوند که فشار به سفره‌های آب زیرزمینی وارد نشود».

استادیار دانشگاه هرمزگان بابیان اینکه گیاه دارویی آویشن و تمر هندی گونه‌های مناسبی هستند که کشاورزان هرمزگانی می‌توانند به این گونه‌ها روی بیاورند، افزود: «گیاه دارویی آویشن برای بسیاری از اراضی میناب می‌تواند بهتر باشد. منابع طبیعی باید بیشتر به این موضوع بپردازد. نیاز است در حوزه‌های آبخیزداری مدیریت یکپارچه‌ای ایجاد شود».

 به گفته رضایی برای جلوگیری از گسترش فرونشست که یک معضل اساسی در استان است یکی از تأثیرگذارترین راه‌ها تغییر گونه‌های آب بر به گونه‌های گیاهی کم آب بر در کشاورزی است. اداره منابع طبیعی برای جلوگیری از کاهش آب‌های زیرزمینی باید این راهکار را دنبال کند.

 

وی با بیان اینکه کشت کاکتوس استریکتا به جای کاشت گوجه، خیار، بادمجان و .... در هرمزگان پیشنهاد می‌شود، گفت:« کشت این گیاه در بوشهر و در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی خلیج فارس در سطح یک هکتار، در ورامین در سطح ۳ هکتار و در بستک در سطح ۳ هکتار آغاز شده است؛ میوه آن هر کیلو ۱۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. این گیاه نیاز آبی بسیار پایینی دارد و مخصوص مناطق خشک و بیابانی است. طی بازدیدی که از مزارع بیابانی سوریه در سال ۱۳۸۶ داشتم، مشاهده کردم که اراضی زیادی زیر کشت کاکتوس رفته‌اند. نظر به اینکه کشورهای همسایه نیز در این حوزه ورود کرده و موفق بوده‌اند».

عضو کارگروه روابط بین‌الملل دانشگاه هرمزگان با اشاره به اینکه لازم و ضروری است که کشور به توسعه تجاری این گونه‌ برای جلوگیری از فشار به سفره‌های آب زیر زمینی اقدام کند، اظهار کرد: «مردم مکزیک و دیگر کشورها مشتری پر طرفدار میوه کاکتوس هستند. به دلیل اینکه میوه کاکتوس میزان قند خون را به شدت کاهش داده و بر عملکرد دستگاه گوارش بسیار موثر است. همچنین برگ و ساقه کاکتوس به مصرف دام می‌رسد و می‌تواند در سال بیش از صد تا ۲۰۰ تن در هکتار علوفه تولید کند. از طرف دیگر این گیاه دائمی است و هر سال نیاز به شخم ندارد و باعث فرسایش خاک و تولید گردو غبار نمی‌شود. نکته بسیار مهم اینکه محصول کاکتوس، محصول بدون نیاز به سردخانه است و تا یک سال روی پایه گیاه سالم و تازه باقی می‌ماند. در حالی که گوجه و خیار و هندوانه و .... پس از برداشت حداکثر تا کمتر از ۲۰ روز ماندگاری دارند یا نیاز به سردخانه دارند».به گفته رضایی، اداره منابع طبیعی باید گونه‌های جایگزین زراعی کم آبخواه را با برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی به کشاورزان ترویج دهد.