یکی از مهم‌ترین مواردی که افراد باید به آن توجه کافی داشته باشند، دانستن تاریخچه وقوع سیل در منطقه زندگی است به گونه‌ای که باید محدوده خطر وقوع سیل را شناسایی کرد. بعد از شناسایی محدوده خطر، ترسیم یک نقشه خطر الزامی است. با ترسیم این نقشه می‌توان نقاط ناامن و ایمن را مشخص کرد. همه افراد پیش از وقوع حوادثی مانند سیل، باید یک کیف شرایط اضطراری تهیه کنند و آن را در دسترس قرار بدهند. کیف کمک‌های اولیه، آب ، چراغ قوه، مواد غذایی کنسرو شده، کپی مدارک مهم و...، داخل کیف شرایط اضطراری قرار می‌گیرند. یکی دیگر از کارهایی که باید قبل از وقوع حوادث انجام داد، بیمه کردن محل سکونت به منظور کاهش و جبران خسارت ناشی از حوادث است. آن دسته از افرادی که در مناطق سیل‌خیز زندگی می‌کنند باید توجه داشته باشند که بیمه مورد نظر، حوادثی چون سیل را نیز پوشش دهد. کشاورزان، دامداران و باغدارانی که در مناطق سیل‌خیز فعالیت دارند نیز باید محصولات و دام‌های خود را بیمه کنند تا در صورت بروز سیل، بتوانند خسارت ناشی از آن را جبران کنند. 

  

ساختمان‌ سازی ایمن یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. پیش از هر چیز باید از ساخت و ساز در حریم و حاشیه رودخانه‌ها خودداری کرد. آن دسته از افرادی که در مناطق سیل‌خیز زندگی می‌کنند باید مناطق مناسبی را برای ساخت و ساز انتخاب کنند ضمن اینکه طبقات پایینی و زیر زمین خانه خود را باید با عایق‌های ضد آب بپوشانند. همچنین استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم برای کاهش خسارت‌های ناشی از سیل ضروری است. نصب شیر یک طرفه انشعاب فاضلاب، از ورود سیلاب به داخل خانه جلوگیری می‌کند در نتیجه به این نکته نیز باید توجه کرد. برداشت بی‌رویه ماسه و شن از بستر و حریم رودخانه‌ها می‌تواند خطر وقوع سیل را افزایش دهد در نتیجه از انجام این کار باید پرهیز کرد و تخلف افراد را به مراجع مربوطه گزارش داد. تخریب پوشش گیاهی در مناطق سیل‌خیز می‌تواند منجر به وقوع سیل شود به همین دلیل از آسیب به پوشش گیاهی منطقه باید خودداری کرد. علاوه بر این، چرای دام باید در مناطق مجاز صورت بگیرد تا پوشش گیاهی مناطق سیل‌خیز آسیب نبیند. 

  

در روزهای بارانی یا زمانی که هشدار در رابطه با وقوع سیل داده شده است، باید از چادر زدن، استقرار یا توقف در کنار رودخانه‌ها و نهرها پرهیز کرد. وسیله نقلیه، جای امنی در زمان وقوع سیل نیست و با جریان آب به حرکت در می‌آید و احتمال واژگونی آن وجود دارد در نتیجه نباید تصور کرد که توقف با ماشین در کنار رودخانه بی‌خطر است. بسیاری از افراد به هشدارهای مرتبط با سیل بی‌توجه هستند و در زمان طغیان رودخانه، شروع به فیلم‌برداری و عکس‌برداری می‌کنند در حالی‌که باید سریعا منطقه را ترک کرد. 

  

هنگام دریافت هشدار وقوع سیل، پیش از هر چیز باید خونسردی خود را حفظ کرد. آن دسته از افرادی که خانه‌ آن‌ها در نقاط مرتفع قرار دارد، در صورت بروز هشدار سیل نیاز نیست منزل خود را ترک کنند مگر در شرایطی که مقامات محلی و رسمی دستور تخلیه داده باشند. سایر افراد باید با رعایت اصول ایمنی و طبق دستورات، خانه را ترک کنند. تنها اخبار و اطلاعیه‎‌هایی که از طریق رادیو، تلویزیون یا بلندگوهای محلی اطلاع‌رسانی می‌شوند موثق هستند. هنگام ترک خانه، بردن کیف شرایط اضطراری اهمیت دارد. به همسایه‌ها نیز هشدار وقوع سیل باید اطلاع داده شود. پس از ترک خانه باید به نقاط مرتفع رفت، مناطقی که هلال احمر یا سایر مراکز امدادی برای اسکان در نظر گرفته‌اند نیز ایمن محسوب می‌شوند. چنانچه یک نقطه مرتفع نامشخص توسط افراد انتخاب شود باید به دوستان و همسایگان خود اطلاع بدهند که به کجا می‌روند. هنگام تخلیه خانه باید آب، برق و گاز را قطع کرد. چنانچه وقت کافی وجود داشته باشد می‌توان با هماهنگی نیروهای امدادی برای جلوگیری از ورود سیل به داخل محله، موانعی مثل سد یا خاکریز ایجاد کرد.  دامداران باید توجه داشته باشند که پس از دریافت هشدار وقوع سیل در صورتی که زمان کافی دارند، حیوانات خود را به نزدیک‌ترین محل مرتفع ببرند. در زمان وقع سیل یا بالا آمدن آب رودخانه نباید دام‌‌ها را از عرض رودخانه یا حاشیه آن عبور داد. افراد نیز باید توجه داشته باشند که شنا کردن و حرکت در جریان سیل، خطر غرق شدن را به همراه دارد. در زمان بارندگی و دریافت هشدار سیل، باید از جویبارها و فاضلاب‌هایی که ظاهرا آرام هستند، دوری کرد چون ممکن است دچار سیلاب شوند. 

  

هنگام وقوع سیل نباید از درختان بالا رفت و نمی‌توان به عنوان محل امن از درختان استفاده کرد. اطلاع داشتن از وضعیت جاده‌ها و پل‌ها ضروری است و باید از مسیرهای اصلی و ایمن‌تر عبور کرد. هنگام وقوع سیل نباید از روی پل‎‌های آب گرفته تردد داشت. در زمان بروز سیل از رانندگی در آب باید جدا خودداری کرد چون 15 سانتی‌متر آب کنترل ماشین را مختل خواهد کرد و حتی باعث توقف آن می‌شود. علاوه بر این، حدود 60 سانتی‌متر آب می‌تواند ماشین را با خود ببرد. زمانی که افراد در ماشین باشند و سیل جاری شود، باید سریعا از ماشین پیاده شده و به نقطه مرتفع بروند. در شرایطی که ماشین در گل فرو برود نیز باید سریعا از آن خارج شد و به یک نقطه امن مرتفع پناه برد. افراد در هنگام وقوع سیل باید از آب‌ در حال حرکت دوری کنند چون باعث از دست دادن تعادل و حتی غرق شدگی می‌شود. چنانچه فردی در منطقه سیل‌خیز مانده باشد باید سریعا از آن منطقه خارج شود در چنین شرایطی نباید از قسمت‌هایی که آب در جریان است عبور کرد و تا جای ممکن از قسمتی که آب جریان ندارد باید رد شد. برای این منظور استفاده از یک چوب دستی ضروری است و با آن می‌توان از سفت بودن زمینی که قرار است فرد روی آن راه برود، اطمینان حاصل کرد. به طور کلی، در زمان وقوع سیل از مناطق سیلابی نباید عبور کرد به ویژه نقاطی که سطح آب بالاتر از زانو باشد. 

   

بعد از وقوع سیل نیز باید نکات ایمنی را در نظر گرفت. برای مثال، سیم‌های برق سقوط کرده را نباید لمس کرد و باید این مسئله را به اداره برق یا نیروهای امدادی اطلاع داد. هنگام وقوع سیل یا پس از آن، تا جای ممکن از تماس با آب سیل باید پرهیز کرد چون ممکن است به فاضلاب یا سایر آلاینده‌ها آغشته باشد. همچنین از مواد غذایی یا آب آشامیدنی که در معرض جریان سیل قرار گرفته باید اجتناب کرد. زمان بازگشت به خانه باید وقتی باشد که نیروهای امدادی محل را امن ارزیابی کنند. چنانچه ساختمان آسیب دیده باشد از ورود به آن باید پرهیز کرد و استحکام ساختمان باید توسط یک مهندس سازه ارزیابی شود. علاوه بر این، از ساختمان‌هایی که در اطراف‌شان آب جمع شده است باید دوری کرد. بررسی ایمنی ساختمان‌هایی که با آب سیلاب احاطه شده‌اند به زمانی موکول می‌شود که آب سیل فروکش کند. باید توجه داشت که ظاهر برخی از خانه‎‌ها سالم به نظر می‌رسد ولی پی آن‌ها در اثر سیل آسیب دیده است. هنگام بازگشت به خانه در صورت نیاز باید از چراغ قوه استفاده کرد چون وضعیت برق یا گاز ممکن است در حالت غیر ایمن باشد و باعث انفجار و آتش‌سوزی شود. چنانچه کنتور برق خیس باشد از دست زدن به آن بدون رعایت مسائل ایمنی باید اجتناب کرد و برای بررسی آن باید از برق‌کار ماهر کمک گرفت. کنتور اصلی برق باید پس از بازگشت به خانه قطع شود و سیم‌های آسیب دیده توسط برق‌کار ماهر تعویض شود. تمام وسایل برقی باید کاملا خشک شوند و از ایمنی آن‌ها اطمینان حاصل شود. علاوه بر این، تاسیسات آسیب دیده ساختمان نیز باید بررسی و تعمیر شوند. گل و لای و آب جمع شده در زیر زمین باید به مرور تخلیه شود تا ساختمان آسیب نبیند البته این مسئله باید بعد از تایید ایمنی انجام شود.