صبح ساحل ، اجتماعی - تابستان هر سال جز آنکه با گرمای طاقت فرسا و میوه های رنگارنگ معنا می یابد برای بخشی از جمعیت که هنوز تحصیلات خود را به پایان نرسانده اند، مفهومی دیگر هم دارد و آن گذر از یک سطح به سطح بالاتر است. در این میان باز برای آن دسته از دانش آموزانی که به مقطع انتخاب رشته دبیرستان رسیده اند تابستان بسیار خاص تر هم می شود. آنها به انتخابی دست می زنند که شاید هنوز اهمیت آن را و نقشی که در تعیین سرنوشتشان دارد را  نمی دانند.آموزش و پرورش چندین دهه است که مدعی است دانش آموزان را در این  انتخاب تنها نمی گذارد و با ارائه مشاوره تحصیلی، تلاش  می کند آنها را به بهترین گزینه هدایت کند.با توجه به اینکه انتخاب رشته تحصیلات متوسطه در آغاز سه ساله دوم این مقطع اتفاق می افتد، معمولاً عمده توجهات مدارس و والدین هم برای انتخاب رشته در آغاز همین دوره معطوف می شود و به عبارت دیگر سعی می شود ضمن ارائه شناخت از نیازهای جامعه و با توجه به استعداد و توانایی دانش آموز او را به سمت مسیر مناسب تر هدایت کنند.اما در مورد 3 ساله اول این مقطع چندان برنامه ای وجود ندارد و به  این ترتیب دوره ای که  اتفاقاً بیشترین انگیزه ها و علایق و شناخت عمومی هرچند محدود از جامعه در ذهن دانش آموز شکل می  گیرد رها می شود. هرچند انگیزه ها و شناخت ها انسجام چندانی در این دوره نیافته اما در این دوره است که ذهن اغلب دانش آموزان نیاز به هدایت و دریافت اطلاعات در خصوص نیازها و ظرفیت های جامعه برای هدایت به مسیر صحیح را دارد. هنگامی که این ذهن به حال خود رها می شود بسیاری اوقات برحسب تصادف و یا با اطلاعاتی ناموثق و ناقص تصور می کند  استعداد خود را شناخته و به طوری غیرمنطقی آن را با نیاز جامعه ای که هنوز از آن آگاه نیست پیوند می دهد و پس از مدتی هم که برای آن هدف جستجو هم کرد علاقه مندی ای به دست می آورد که ممکن است کاذب باشد.هرچند قابل انکار نیست که درصدی از دانش آموزان هم هستند که به هیچ وجه در این سن با موضوع انتخاب جدی برخورد نمی کنند اما اولاً این ویژگی معرف همه دانش آموزان نیست وثانیاً شاید همان رهاشدگی و بی بهره ماندن از راهنمایی مشاوران در این دوره آنها را به بی تفاوتی رسانده است.آنچه مسلم است و تجربه سایر کشورها هم نشان می دهد گرایش و علاقه دانش آموزان در سه ساله اول متوسطه بسیار قابل هدایت و شکل گیری است که اگر به حال خود رها شود احتمال بسیاری وجود دارد که دانش آموز به  مسیری نامتناسب با نیازهای آینده کشور و ظرفیت های بالقوه خود و جامعه اش معطوف شود. از آنجا که  هر دانش آموزی به شکلی منحصر بفرد با اطراف خود مواجه و از آن اطلاعات دریافت می کند، معمولاً نیاز به اطلاعاتی خاص که با پرسش ها و  ابهامات او  هم  متناسب باشد دارد و نمی توان برنامه های تلویزیونی یا پخش گسترده را برای این  منظور کافی دانست و به تعداد دانش آموزان، نوع هدایت موردنیاز تفاوت می کند. با همه این اوصاف شاهد هستیم که تمرکز مدارس و آموزش و پرورش به طور کلی عمدتاً بر همان سال پیش از انتخاب رشته گذاشته شده و سال های پیش از آن دانش آموزان مشاوره تحصیلی خاصی دریافت نمی کنند و لااقل در برنامه سالانه آنها پیش بینی نشده است. اما  از آنجا که جامعه و خانواده در شکل گیری علایق و هدایت دانش آموزان به مسیری که پاسخگوی انتظارات، امیدها و آرزوهای وی باشد مسوول است شاید لازم باشد معلمان در حد امکان و بیش از آن والدین با دنبال کردن منابع  معتبر که شناخت کافی از برنامه های میان مدت و درازمدت کشور می دهد و پرس وجو در میان آشنایان و اقوام آگاه تر پیش از آنکه فرزندشان با اطلاعات خام و ناقص عجولانه خود را به مسیری نادرست بیندازد، بنابر شناخت واقعی و ارائه اطلاعات موردنیاز او را به شیوه ای صحیح راهنمایی و هدایت کنند. شاید اگر شرایط کشور همچون برخی کشورهای پیشرفته بود که برای هر استعدادی امکانات فراوانی از سوی دولت ها در اختیار افراد  گذاشته می شود علاقه و گرایش و استعداد فردی می توانست نخستین معیار انتخاب مسیر باشد. متاسفانه چنین شرایطی فعلاً و تا آینده نزدیک در ایران فراهم نیست و از این رو لازم است نیاز جامعه و ظرفیت های کشور در بهره گیری از توان و استعداد افراد به عنوان معیار اولیه در نظر گرفته شود. هرچند به احتمال زیاد در هدایت تحصیلی روندی ترکیبی از  مجموعه استعدادها و نیازها و علایق دانش آموز برای  تصمیم گیری نهایی وی مدنظر قرار می گیرد اما نباید فراموش کرد برای پرهیز از سرخوردگی های آینده  جوانان تا رسیدن به شرایط مطلوب، در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت جامعه کنونی باید  نقطه تعیین کننده در این انتخاب باشد.