اهمیت منابع آب براي هر کشوري در جهان امروز بسیار حیاتی و استراتژیک است. به همین دلیل، کارشناسان خبره مسائل آب در دنیا، بیشتر نزاع جوامع بشري در آینده را بر سر تصاحب منابع آب بیشتر می دانند. آب آشامیدنی بخش کوچکی از مصارف مختلف و متنوع آب را به خود اختصاص می دهد. سهم مصارف شرب و عمومی 8 تا 10 درصد کل مصارف آب است که این رقم در مقایسه با دیگر مصارف بسیار اندك است. مدیریت تأمین آب جهت مصارف آشامیدنی و عمومی در شهرها و روستاها از جنبه هاي بهداشتی بسیار حایز اهمیت است. بیش از 80 درصد از بیماريها را در سطح دنیا، بیماریهاي با منشأ آب تشکیل می دهد. بنابراین، آنچه در مدیریت تأمین آب شرب شهري و روستایی قابل توجه است، کنترل کیفیت آب و جلوگیري از بروز بیماريهاي منتقله توسط آن است. با توجه به روند رو به رشد جمعیت جهان که بیش از 6 میلیارد نفر است، تأمین آب آشامیدنی سالم در شهرها و روستاها از نگرانی هاي دولتمردان است.

به گزارش صبح ساحل، شهر بندرعباس با بیش از 490 هزار نفر جمعیت، مرکز استان هرمزگان است. این شهر تجاری صنعتی دارای 117 هزار مشترک مصرف کننده آب است که سرانه مصرف هر نفر در روز 199 لیتر است. سرانه مصرف خانگی بندرعباسی ها 117 لیتر به ازای هر نفر است. آب آشامیدنی بندرعباس از چاه های پایین دست سد شمیل و نیان، سد استقلال میناب و فاز اول آب شیرین کن بندرعباس با ظرفیت یکصدهزار مترمکعب تامین می شود میانگین ورودی آب شیرین کن در سال 98 برابر با 1800 لیتر بر ثانیه بوده است.بو، طعم و مزه ی آب بندرعباس به باور برخی شهروندان غیرطبیعی است، لذا برخی ساکنین بندرعباس به مصرف آب معدنی و استفاده از دستگاه آب تصفیه کن خانگی روی آورده اند. گچ های ته نشین شده در کتری و تغییر رنگ فیلترهای موجود در دستگاه تصفیه آب خانگی این باور را در شهروندان تقویت کرده است که آب شرب بندرعباس فاقد استانداردهای لازم سلامت است. مزه و طعم آب نیز مزید برعلت بوده تا بندرعباسی ها از مصرف آب شهری خودداری کنند.

جهت بررسی موضوع، با کارشناسان آب به صحبت پرداختیم تا از وضعیت آب بندرعباس بیشتر بدانیم. محمدرضا زارعی، مسئول واحد بهداشت و محیط شبکه بهداشت و درمان شهرستان بندرعباس در گفتگوی اختصاصی با صبح ساحل در مورد وضعیت آب شهری بندرعباس و شبهات مربوط به آلودگی آن گفت: « تصفیه آب بندرعباس در دو مرحله صورت می گیرد، نخست تصفیه مقدماتی که در تصفیه خانه میناب انجام می شود. سپس تصفیه دیگری که در تصفیه خانه بندرعباس با عمل کلرزنی انجام می شود. بعد از اتمام عمل تصفیه، آب وارد سیستم توزیع شبکه شهری می شود.»

او در ادامه به سوالات پیرامون سلامت آب بندرعباس پاسخ داد:

کنترل سلامت آب بندرعباس به چه صورت انجام می پذیرد؟
در زمینه ایمنی و سلامت آب بندرعباس، ادارات مختلفی از قبیل جهاد کشاورزی، آب و فاضلاب، محیط زیست، آب منطقه ای و.. فعال اند. آب بندرعباس از شهر بندرعباس تامین نمی شود لذا کمیته ی استانی، که مرکز بهداشت بندرعباس از اعضای ثابت آن است، تشکیل شده است. در شرایط عادی (سیل یا بارندگی یا شکستگی لوله آب رخ نداده باشد) کنترل سلامت آب به سه طریق انجام می شود : 1.کلرسنجی روزانه؛ در 120 نقطه از شهر روزانه صورت می گیرد. کلر موجب از بین بردن میکروب های موجود در آب می شود. کلر باقی مانده در آب نشان از بیمه بودن آب دارد. تاکنون در شهر بندرعباس، از نظر وجود میکروب در آب، مشکلی وجود نداشته است.2.نمونه برداری میکروبی؛ که به ازای هر 5 هزار نفر جمعیت شهر، هرماه یک نمونه میکروبی گرفته می شود.3.نمونه ی شیمیایی یا بررسی ترکیبات آب

تعریف آب سالم چیست؟ وضعیت آب بندرعباس چگونه است؟
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) آب سالم باید: 1.فاقد هرگونه میکروب باشد 2. میزان املاح موجود در آن در حد استاندارد باشد 3.رنگ، طمع، بو و مزه غیرطبیعی نداشته باشد. در خصوص بوی آب بندرعباس، چندین سال پیش از طریق جایگزینی ازن با کلر و استفاده از کربن فعال این مشکل تا حدودی برطرف شد. مقدار سختی آب؛ که همان مقدار کلسیم ومنیزیم موجود در آب است؛ باید در حدود 300 باشد که در شهر بندرعباس بین 75-175 است که مناسب و میزانش ثابت است. فلوئور موجود در آب؛ که میزان استاندارد آن 7/0-1.7 است. این ماده در خمیردندان نیز موجود است اما مقدار زیاد آن از طریق آب آشامیدنی جذب می شود.

بسیاری از ساکنین بندرعباس از بو و طعم آب شهری رضایت ندارند، دلیل بوی آب بندرعباس چیست؟
باید بدانیم که بوی آب، استاندارد خاصی ندارد که با آزمایش سنجیده شود. در مورد بو بحث ذائقه مردم مطرح است. بوی آب بندرعباس سلامت را به خطر نمی اندازد. بندرعباس یک شهر مهاجرپذیر است که ساکنین اش به طعم و بوی آب های مختلفی عادت دارند. به نظر می رسد تنها دلیلی که مردم بندرعباس به استفاده از آب تصفیه شده روی آورده اند، تفاوت در ذائقه است.

آیا آب تصفیه شده که در بازار عرضه می شود جایگزین خوبی برای آب شهری است؟
طبق نمونه هایی که از 52 مرکز تصفیه آب در بندرعباس بدست آمده است، مشکل مشاهده شده در روند تصفیه، تقریبا آب شهری تبدیل به آبی شبیه آب مقطر (فاقد هرگونه املاح ضروری) می شود. املاح مورد نیاز بدن در این آب ها یا 0 یا خیلی کم است. فلوئور آن را به 0.2 کاهش می دهند. سختی آب را به20 تا 25 می رسانند اما طبق استاندارد باید 75 تا 175 باشد.
املاح مورد نیاز بدن، به میزان استاندارد در آن وجود دارد. در روند تصفیه در این مراکز، املاح، کلر، سختی و فلوئور آب دستخوش تغییرات می شود، حتی برخی متاسفانه آب را آلوده می کنند و در اختیار مردم قرار می دهند. آلودگی به این صورت که چون در آن مکان طرح شسشویی بر روی ظرف آب انجام نپذیرفته است و چون میزان کلر در آن را به 0 میرسانند، امکان آلوده شدن آب وجود دارد.

تصفیه آب به این شکل چه مشکلاتی دارد؟
کلر موجود در آب اگر 0 باشد در صورت تمیز نبودن ظرف، موجب انتقال میکروب و بیماری می شود. کمبود فلوئور موجود در آب نیز سبب پوکی استخوان و پوسیدگی دندان می شود. زمانی سختی آب کاهش می یابد، میزان سکته های قلبی نیز افزایش می یابد.

شیوه کار دستگاه آب تصفیه کن خانگی به چه صورت است؟
این دستگاه ها درواقع آب را به آب مقطر تبدیل می کنند. در روند تصفیه چون املاح آب، که همان کلسیم منیزیم است، جذب فیلتر می شود، موجب تغییر رنگ فیلتر می شود که به نظر می سد آب شهری کثیف است، اما این تغییر رنگ، نشان از وجود میکروب و ناخالصی در آب نیست.
آلودگی آب بخصوص آب لوله کشی بسیار خطرناک است. موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن چشم پوشی کرد. مشکل اصلی در آب شیرین کن های خانگی، بحث نصب و شیوه ی نگهداری آن است. معمولا افرادی که این دستگاه ها را نصب می کنند در این کار مهارت ندارند. علاوه بر راه اندازی، نگهداری دستگاه نیز مهم است. نصب غیراصولی دستگاه موجب مشکلاتی می شود، مثلا فیلتر ها خوب عمل نمی کنند، کلر، فلوئور و سختی آب حذف می شود. در نهایت خروجی دستگاه آب مقطر است. این آب در ظاهر شاید هیچ طعم و بویی نداشته باشد اما فاقد مواد مورد نیاز و ضروری بدن است.

نباید از دستگاه تصفیه کننده آب خانگی استفاده کرد؟
اگر نصب دستگاه به صورت اصولی انجام شود، مشکلی پیش نمی آید. اما اگر افرادی که مهارتی ندارند عمل نصب را انجام دهند آب سالم از دستگاه خارج نمی شود. شاید دستگاه چندماه نخست عملکرد خوبی داشته باشد. موضوع مهم این که در صورت حذف املاح ضروری موجود در آب ممکن است نتوانیم با مصرف مواد غذایی دیگر آن را جایگزین کنیم.

امین قصمی، مدیرعامل آبفای هرمزگان در گفتگوی اختصاصی با صبح ساحل در مورد بوی آب شرب بندرعباس گفت: « رنگ و بوي موجود در آب بندرعباس ناشي از تجزيه مواد آلي مشتق شده از جلبك ها و ساير ميكروارگانيسم‌ها است كه در اثر تغيير شرايط آب و هوايي (افزايش دما) و پديده جابجايي لايه هاي حرارتي در درياچه سد میناب رخ می دهد. این موجب افزايش رشد مقادير زياد موجودات بيولوژيكي مولد طعم و بو و ورود آنها به تصفيه خانه آب ميناب مي شود. در صورت راندمان پايين حذف، عوامل بيولوژيك در تصفيه‌خانه آب ميناب عامل اصلي ايجاد طعم و بوي آب بندرعباس مي باشد.»

«قصمی» ضمن تاکید بر اینکه مطالعات متعدد نشان داده است که حضور عوامل ايجاد كننده طعم و بو در آب آشاميدني عمدتا يک نگراني زيبايی شناختي است و هيچ تاثيری بر سلامتی انسان ندارد، افزود: «در حال حاضر و از مهر ماه سال 96 با ايجاد تصفيه تكميلي (تزريق پودر كربن فعال) در تصفيه خانه آب ميناب و استفاده از سامانه گند زدايي پيشرفته ازن زني در بندر عباس درصد زيادي از طعم بوي آب در روند تصفيه حذف مي شود.»

مدیرعامل آبفای هرمزگان اقدامات صورت گرفته جهت حذف مزه بد آب بندرعباس را این چنین عنوان کرد: «راهكارهاي شركت آب وفاضلاب جهت حذف طعم وبوي آب شرب شهر بندر عباس عبارت بوده اند از:

• سامانه گندزدايي پيشرفته ازن در تصفيه خانه بندر عباس وارد مدار گرديده كه درصد زيادي از عوامل ايجاد طعم و بو را حذف مي نمايد.
  - ايجاد سيستم تصفيه تکميلي حذف طعم و بو با تزريق پودر کربن فعال زلالساز هاي تصفيه خانه آب ميناب (راندمان حذف طعم و بو به ميزان 80 درصد ارتقاء يافته است).
  - ارتقا فرآيند انعقاد و لخته سازي زلال ساز هاي تصفيه خانه آب ميناب با ايجاد امکان اختلاط سريع كه راندمان حذف موجودات بيولوژي مولد طعم وبو از 25% به 75% ارتقاء يافته است
  - اصلاح و بازسازي فيلترهاي فاز دو تصفيه خانه بندرعباس در راستاي ارتقاء کيفيت آب شرب بندرعباس- اصلاح و بازسازي بک واش فاز دو و تعويض لوله هاي آب شستشوي فاز يک تصفيه خانه آب بندرعباس در راستاي ارتقاء کيفيت آب شرب بندرعباس.

با وجود نظر کارشناسان مبنی بر عدم آلودگی و سلامت آب شهری بندرعباس، اما شهروندان به دلیل عدم اعتماد به گفته کارشناسان، همچنان اصرار به مصرف آب تصفیه شده ای دارند که همانطور در گزارش بررسی شد فاقد هرگونه املاح و مواد مورد نیاز بدن است. آمار بالای سکته های قلبی و مرگ شهروندانی که به گفته اطرافیان شان از بیماری خاصی رنج نمی بردند و پوسیدگی دندان کودکان شاهدی بر این مدعاست. برطبق گفته ی کارشناسان آب، مصرف آب لوله کشی، حتی توسط افرادی که از مشکلات کلیه رنج می برند مشکل آفرین نخواهد بود. لازم است شهروندان بدون پیش داوری و به دور از شایعات، با اعتماد به نظرات کارشناسی شده، آب سالم مورد نیاز بدنشان را به شیوه مناسب تامین کنند.