سال‌های اخیر برای منطقه قفقاز جنوبی پرحادثه بوده است که می‌توان به تاثیر آغاز جنگ تمام عیار در اوکراین بر همه کشورهای همسایه و جنگ آذربایجان و ارمنستان در قره باغ اشاره کرد. بدون تردید این تحولات بر تفلیس نیز تاثیر گذاشته است. گرجستان روابط مشخصی با روسیه دارد، از طرفی روسیه از جدایی‌طلبان گرجستان حمایت و در جنگ سال ۲۰۰۸ بخشی از گرجستان جدا شد که البته هنوز مجامع بین المللی آن را به رسمیت نمی‌شناسند. این رویدادها بر نگرش گرجی‌ها نسبت به روس‌ها تأثیر گذاشت، به عنوان مثال، هنگامی که شهروندان روس کشور خود را به دلیل جنگ اوکراین ترک کردند، بسیاری از گرجی‌ها با آنها برخورد منفی داشتند. از سوی دیگر، دولت گرجستان به دور زدن تحریم‌های روسیه کمک می‌کند و فعلا روابط خوبی با کرملین دارد. به باور کارشناسان این موضع در طول جنگ اوکراین نه تنها عامل سوء تفاهم با غرب شد، بلکه منجر به بی‌ثباتی داخلی نیز می‌شود. به خصوص در سال گذشته، مخالفان و حزب حاکم رویای گرجستان دائماً درگیر بودند در نتیجه ثبات کشور به همین دلیل  متزلزل شد. در پاسخ به اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، نخست وزیر گرجستان اعلام کرد که این تحریم‌ها تاثیری بر اقتصاد روسیه نخواهد داشت، اما برای گردش تجاری کشورش با فدراسیون روسیه بسیار مهم است. با وجود این، دولت گرجستان توانست موازنه را حفظ کند و به دنبال امتیازگیری از هر دو طرف غرب و مسکو است. گرجستان هنوز روابط خوبی با غرب دارد و قصد پیوستن به اتحادیه اروپا را دارد که رویای بخش قابل توجهی از جمعیت آن است. بطوریکه پس از اعطای وضعیت نامزدی به گرجستان از سوی اتحادیه اروپا، در تفلیس ده‌ها هزار نفر برای جشن گرفتن این «تصمیم تاریخی اتحادیه اروپا» به خیابان‌ها آمدند. احتمالا  اروپا مجبور شود برای تداوم رابطه خود با تفلیس، این عضویت را بپذیرد و از نزدیک شدن گرجستان به روسیه جلوگیری کند.

 

باید توجه داشت که قفقاز جنوبی اهمیت ژئوپلیتیکی مهمی دارد زیرا در نزدیکی مناطق مهمی مانند اروپا، خاورمیانه و آسیای مرکزی قرار دارد. گرجستان به دلیل دسترسی به دریا و هم‌مرز با روسیه، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه، بخش بسیار مهمی از این منطقه است. درگیری بین آذربایجان و ارمنستان با وجود عملیات نظامی موفقیت آمیز آذربایجان و تلاش‌های آن برای حل و فصل روابط پایان نیافته و تا زمانی که این درگیری به پایان برسد و کریدورهای منطقه به طور کامل عملیاتی نشود، گرجستان از نظر لجستیکی یک کشور مهم باقی می‌ماند. گرجستان در زمینه مبارزه ژئوپلیتیکی نیز مهم است. برای روسیه، گرجستان برای دور زدن تحریم‌ها و حفظ نفوذ در منطقه قفقاز جنوبی مهم است، زیرا نفوذ آن در سال‌های اخیر شروع به کاهش کرده است. همچنین جلوگیری از ثبات گرجستان و پیوستن آن به اتحادیه اروپا برای روسیه مهم است، زیرا در این صورت نفوذ رقبای روسیه افزایش می‌یابد و احتمالا در درازمدت تهدیدی برای روسیه در منطقه به همراه داشته باشد. در عین حال، برای اتحادیه اروپا مهم است که مانع از تحکیم نفوذ روسیه در منطقه شود، زیرا در این صورت دور زدن تحریم‌ها و تجارت با ایران از طریق خاک گرجستان برای روسیه آسان‌تر خواهد بود. از آنجایی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده علاقه بسیاری به قفقاز دارند، برای آنها بسیار مهم است که نفوذ خود را بر گرجستان افزایش دهند و روابط بین اتحادیه اروپا و گرجستان را تقویت کنند، که نه تنها منافع اقتصادی و سیاسی به همراه خواهد داشت، بلکه مقابله با روسیه نیز است. باید توجه داشت که بسیاری از جوانان در گرجستان به دنبال مسیر غربگرایانه، یعنی ادغام با اتحادیه اروپا هستند. دولت گرجستان نیز خواهان ادغام با اتحادیه اروپا است، همچنین آنها نمی‌خواهند روابط با مسکو را رها کنند و در حال مذاکره برای توافقنامه «مشارکت استراتژیک» با چین هستند. همه بازیگران خارجی از توانایی‌های خود در گرجستان آگاه هستند و درک می‌کنند که وضعیت تا چه اندازه می‌تواند ناپایدار باشد، بنابراین اهمیت گرجستان در منطقه همچنان بالا خواهد بود و بازیگران ژئوپلیتیکی مبارزه خود را برای نفوذ در این کشور تشدید می‌کنند، که ممکن است پیامدهای جدی سیاسی و اقتصادی در آینده داشته باشد.

  

با توجه به نقش راهبردی قفقاز جنوبی در صفحه شطرنج ژئوپلیتیک اوراسیا و تغییرات اخیر منطقه‌ای ناشی از جنگ قره‌باغ کوهستانی در سال ۲۰۲۰، مناقشه اوکراین و جهان چند قطبی، اهمیت این منطقه و گرجستان برای تهران افزایش یافته است. در حال حاضر، گرجستان کانون توجه بین‌المللی است و شاید با خطرناک ترین رویارویی تاریخ خود به عنوان یک کشور کوچک قفقازی مواجه است. در سال‌های گذشته، به ویژه پس از آغاز درگیری اوکراین و افزایش رویارویی ایالات متحده و چین، گرجستان به «میدان نبرد ژئوپلیتیکی» تبدیل شده است. در این میان، در صفحه شطرنج ژئوپلیتیک اوراسیا، ایران و گرجستان دو کشوری هستند که روابط پرنوسان را تجربه کرده‌اند، اگرچه این دو ملت سابقه روابط فرهنگی و تجاری مشترکی دارند. این روند بر حجم تجارت و مبادلات دو کشور نیز تاثیر داشته است. گرجستان زمانی بخشی از امپراتوری بزرگ ایران و گرجستان دروازه مهمی برای ایران در دسترسی به اروپا و فراتر از آن بود. اما اخیرا بحث تحریم این رابطه را محدود کرده است. تحریم‌ها و عدم توافق هسته‌ای جدید، احتمال همکاری تهران و تفلیس را کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۱، گرجستان یک سیاست دوجانبه بدون ویزا با ایران را اجرا کرد که منجر به افزایش چهار برابری تعداد ایرانیان بازدیدکننده از گرجستان شد. با این حال، گرجستان در ژوئیه ۲۰۱۳ به طور یکجانبه قرارداد بدون روادید با ایران را لغو کرد و با مسدود کردن حساب بانکی تعدادی از ایرانیان، از تحریم‌های اعمال شده علیه تهران پیروی کرد که به دنبال آن، بازدید ایرانیان از گرجستان ۷۲ درصد کاهش یافت. همچنین در سال‌های اخیر، تفلیس چندین بار  به بخش نفت و گاز ایران علاقه نشان داده که احتمالا وابستگی آن به ترکیه را کاهش دهد. امضای توافقنامه هسته‌ای جدید و رفع تحریم‌ها می‌تواند افزایش چشمگیری در همکاری این دو کشور باشد. 

باید توجه داشت که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که هر یک از جمهوری‌های قفقاز جنوبی شروع به اتخاذ سیاست‌های مستقل کردند، نقش منطقه قفقاز برای ایران افزایش یافت. اگرچه گرجستان کشور همسایه نیست، اما می‌تواند دروازه ورود ایران به اروپا باشد.

روزنامه صبح ساحل