خسارت های سیل نقطه تلاقی دستگاه های اجرایی

صبح ساحل، اجتماعی _ سیلاب ناشی از بارندگی ها مدیران شرکتهای تاسیسات شهری مانندگاز، آبفا، برق وشهرداری را دریک نقطه به یکدیگر رساند دربخش خسارت ها.

حتی اگر آنها برای اثبات حاکمیت مدیریتی ویا حوزه اقتدار ویا مایل نبودن به تقسیم اختیارات یا شراکت در اختیارات و یا واگذاری بخشی از اختیارات جایگاه حقوقی خویش تاکنون نخواسته اند میزان وابستگی عملکردهای هریک با دیگری را علنی کنند و احیانا اغلب اوقات تلاش برای اقدامهای منفصل و قائل به خویش داشته اند این بار مجبور هستند در خفا ودر‌آشکار این پیوند را مطرح کنند.

وقتی آبگرفتگی ناشی از سیستم شهرسازی شهرداری درمرکز شهر با افتادن کابل برق در آن آب با هم مسبب جان باختن یک نوجوان 16 ساله می شوند،عملکرد توزیع برق در پاسخگو نبودن به تلفن های مردم برای رسیدگی به قطع کابل وعملکرد شهرداری در ساخت وسازها دست به دست یکدیگر خسارتی به قیمت جان یک انسان به جای می گذارد. گرچه هر دو ترجیح می دهند برای مصون ماندن از آشکارشدن نقایص عملکردی احتمالی خویش سکوت پیشه کنند.

درسوی دیگر حفاری های شرکت های تاسیساتی دیگر سیلاب ها را با شن ها وگل ولای همراه می کند وبه مسدود شدن کانال های عبورآب در جلوی منازل و درمعابر منجر می شود. وتنها در مصاحبه ای شهردار از عنوان کلی برخی دستگاه ها  انتقاد می کند بی آنکه نامی خاص راخطاب قراردهد احیانا برای پرهیز از اقدام متقابل آن دستگاه و یا آزرده خاطرشدن مقامی همتراز. وقتی کمی ابرهای پاییزی برای حیات بخشیدن به زمین تشنه شهر و شفاف کردن آسمان بالای سر ساکنان شهر دقایقی بارش را آغاز می کنند تنها بخشی از عوارض  اقدامات سطحی نگرانه دستگاه های مختلف شهری عملکرد سیستم های اجرایی شهر را نمایان می کنند.آ‌نهایی که کنج عافیت طلبند ، تصور می کنند با انکار وقایع و اتفاقات می توانند براعتراض  وانتقادات مردم فائق آیند یا حتی انگار به این شیوه مشکلات رفت و آمد مردم برطرف می شود که با راحتی وآسودگی تمام درهر نشست و مقابل هر دوربینی احتمال دارد هرگونه به هم ریختگی شهر در اثر آبگرفتگی را انکار کند.مثلاحتی هنگامی که در مقابل دوربین صداوسیمایی که صحنه های سیلاب را نشان می دهد به راحتی بگوید اتفاق خاصی رخ نداده ومشکلی پیش نیامده و با خونسردی بپرسد کدام اتفاق؟

به این ترتیب می توان حدس زد که نحوه برخورد با مشکلات را برخی افراد نه پیدا کردن ونشان دادن و رفع ایرادات و نقاط ضعف بلکه انکار و احتمالا اقدامات کوتاه مدت برای ازبین بردن صورت مسئله بدانند.

شاید از همین رو وبرای پاک کردن صورت مسئله سیلابهای جاری شده در سطح شهر در مدت اندک بارندگی بودکه دریکی ازهمین روزهای بارندگی اخیر «مهار وهدایت غیراصولی روان آب های سطحی به همر اه شن و ماسه وگل ولای و زباله به درون شبکه فاضلاب از سوی عوامل شهرداری، سبب انسداد وبالازدگی فاضلاب وتحمیل خسارتی بیش از دومیلیارد ریال» می شود. خبری که از سوی مدیرعامل آبفای هرمزگان درخبرگزاری ها درج شد.

این خبر حاوی نکاتی است که فارغ از منحصربه فردبودن به دلیل نوع خسارتی که اعلام شده ناشی از تخریب انسانی از سوی یک دستگاه دیگر، اوج بخشی نگری در میان دستگاه های خدماتی و زیربنایی شهر  را آشکار می کند.

شرکت آبفای هرمزگان مدعی است درحالی که پیش از این نسبت به باز نکردن درب منهول ها از طریق مکاتبات ومذاکرات هشدار داده است، نه تنها این هشدار به هیچ انگاشته شده بلکه« درمواردی که درب منهول توسط کارگر باز نشده  این کار باتخریب درب منهول توسط لودر صورت گرفته است» که این امر منجر به خساراتی عمده به تاسیسات ایستگاه های فاضلاب وتجهیزات تصفیه خانه فاضلاب به دلیل رسوب گل ولای، زباله و مواد معدنی و... به درون شبکه فاضلاب شده است. ظاهرا برای آنکه هر چه سریعتر تلاش ها برای رفع آبگرفتگی معابر نتیجه دهد راهی به جز هدایت روان آبها به شبکه فاضلاب دیده نشد بدون آنکه عواقب هشدار داده شده قبلی در نظرگرفته شود.

 در دوران گذشته که هنوز محاسبات شهرسازی به دقت امروز صورت نمی گرفت و احداث کانال های حفر آب به سادگی امروز نبود درسیستم شهری بندرعباس  دست کم 4 خور برای هدایت روان آبها و یا بالا آمدن آب دریا پیش بینی شده بود ویکی از کارآمدترین سیستمهای طراحی شده برای این شهر به شمار می رود  اما درطول 15-10 سال گذشته که بیش از 80 درصد شهر ساخته شده است حتی یک خور ویا یک کانال رابط بین محلات که به خورها منتهی شود به نحوی که مشکلات فعلی رابه بار نیاورد پیش بینی نشد

در حالی که یکی از مهمترین نیازهای شهری بندری همچون بندرعباس که از قدیم آشکار بوده همین احداث خور بوده است.  و برای رفع معضلی که  ناشی از  عدم پیش بینی مسیرهای هدایت سیلاب باران توسط برنامه ریزان شهری و مدیران شهرداری از گذشته تا امروز است  ازسیستم فاضلابی استفاده می شود که به لحاظ ظرفیت آسیب پذیری وحتی آسیب زایی به محیط زیست شبکه ای بسیار حساس دربین تاسیسات شهری است.سیستمی که یکی از پرهزینه ترین و ضروری ترین پروژه های عمرانی شهربوده برای هدایت  سیلابهای مخلوطظ شده با شن و ماسه استفاده می شود. سیستمی که به هیچ وجه برای این منظور ساخته نشده و به دلیل همین اتفاق منجر به آسیبهای جدی به شبکه فاضلاب می شود .

به نحوی که بنا به اظهارات مدیرعامل آبفا همین اقدام اخیر« عوامل شهرداری» منجر به آلوده شدن محیط زیست دربخشهایی از شهر و ورود سیلاب ازطریق شبکه فاضلاب به منازل برخی شهروندان شده است و حالا برای جبران خسارت و تداوم فعالیت شبکه فاضلاب باید هزینه لایروبی و شستشوی شبکه و منهول فراهم شود.

 جای تاسف است درحالی که همه مردم  وساکنان این شهر بعداز سالها شادی  ناشی از بارندگی راتجربه می کنند عدم پیش بینی، عدم برنامه ریزی و عدم طراحی سیستم های مناسب وکارآمدشهری  تجربه شیرین رابه یادگاری تلخ دراین شهر تبدیل میکند.

اگر دستگاه هایی با حجم کنونی کارکنان و هزینه های هنگفت مشاوره ای و اجرایی که هرساله بر استان و شهر و مردم تحمیل کرده ومی کنند از طراحی وبرنامه ریزی و پیش بینی سیستم هایی که جوابگوی سطح حداقل بارندگی درشهر بدون آنکه زندگی روزمره مردم را تحت الشعاع قرار دهد نباشند چه توجیهی می توان برای حضور  وهزینه کرد آنها پیداکرد. مگر نه اینکه فلسفه وجود دستگاه های تخصصی ومدیریتی مدیریت بهینه وهدایت صحیح بودجه به کارآمدترین شکل ممکن است، حال درصورت مشاهده ناکارآمدی و از آن مهمتر مختل کردن کارآمدی بخش دیگر چه کسی می تواند بین مفیدبخش بودن ونبودن  حضور یک نهاد توجیهی بیاورد.

اندکی پیش به دنبال نخستین بارندگی پاییز شهرداری نیز با انتقاد از دستگاه های دیگر مدعی شده بود که حفاری های بی رویه بخشی از مزاحمت ها ودردسرهای ایجادشده برای این نهاد است وموجبات افزایش وتشدید خسارات ناشی از از سیلاب های شهر را فراهم کرده است. درحالی که سالها از طرح مباحثی همچون لزوم مدیریت هماهنگ شهری  و هماهنگی بین دستگاه ها می گذرد شهروندان این شهر نمی دانند مشکل در کجاست که هیچ گاه این هماهنگی در برنامه های حفاری و احداث تاسیسات شهر بین دستگاه های مرتبط امکانپذیر نمی شود و مرتباً به تحمیل خسارت ناشی از عدم هماهنگی منجر می شود. مصوبه ای که سالها پیش درخصوص لزوم انطباق برنامه های حفاری دستگاه ها برای جلوگیری از حفاری های مکرر دریک نقطه و نیز جلوگیری از صرف هزینه آسفالت های چندباره در استانداری گذرانده شد باکدام مانع در اجرا روبه رو شد. و امروز هزینه خسارتهای وارده دراثر این ناهماهنگی ها که بین دستگاه های اجرایی به وجود آمده ومرتبا هم تکرار می شود به عهده کیست. لیلا بایگان