صبح ساحل ، اجتماعی - شهناز حاجی قاسمی//نوسانات نرخ ارز، طوفان تحریم‌ها و خودتحریمی ازیک‌طرف و رفتار سازمان‌های بیمه‌گر و جو روانی حاکم بر جامعه از سوی دیگر باعث آشفته شدن بازار دارو گردیده است. آشفته‌بازاری که حاصل آن نگرانی‌هایی از جنس مرگ و زندگی است.

نوسانات نرخ ارز و موج گرانی‌های ناشی از آن مانند طوفانی پس از درنوردیدن بازارهای مختلف به بازار دارو نیز رسید و نگرانی‌های زیادی در کشور ایجاد کرد.

نگرانی‌هایی از جنس مرگ و زندگی. هرچند افزایش قیمت بسیاری از کالاها مردم را نگران کرد اما آشفته‌بازار دارو مردم را پریشان‌تر کرد.

افزایش نرخ ارز از یک‌سو و شروع دور جدید تحریم‌ها از طرف دیگر این نگرانی را ایجاد کرد که مبادا جان بیماران با خطر کمبود یا نایابی دارو مواجه شود.

در این میان کاسبان تحریم نیز با احتکار دارو و بالا بردن قیمت برخی داروهای اساسی بر نگرانی‌ها دامن زدند؛ اما به‌راستی کمیابی و نایابی برخی داروها ناشی از تحریم است یا خودتحریمی؟ علت واقعی افزایش قیمت داروها چیست؟ کاسبان تحریم یا نوسانات ارزی؟ سوء مدیریت یا جو روانی؟

 وزیر بهداشت: طوفانی در راه است

 حدوداً یک ماه پیش بود که وزیر بهداشت در جمع خبرنگاران با بیان اینکه طوفان تحریم‌ها در راه است و باید حقیقت را به مردم گفت و تا فرصت هست باید تدبیری اندیشید تا روز مبادا آمادگی داشته باشیم، بر جدی بودن تحریم‌ها تأکید کرد.

وزیر بهداشت از نگرانی بعد از آبان ماه گفت و معتقد به بیان واقعیت‌ها به مردم و مسئولان بود تا مبادا مدیری در خواب غفلت و خوش‌خیالی جان و زندگی مردم را از یاد ببرد.

 تحریم خارجی یا خودتحریمی

هرچند کشور هیچ‌گاه به‌صورت مستقیم تحریم دارویی نشد اما تحریم سایر بخش‌ها تأثیر خود را بر بخش دارو نیز گذاشت. این بار نیز اگرچه کشور تحت تحریم دارویی قرار نگرفته است اما تحریم مالی و بانکی قطعاً اثر خود را بر بازار دارو خواهد گذاشت.

تحریمی که بنا بر اظهارات رئیس‌جمهور ایالات‌متحده بی‌رحمانه‌ترین تحریم تاریخ خواهد بود. بیان این مسئله ایجاد جو روانی یا سیاه نمایی نیست بلکه بنابرگفته های وزیر بهداشت تأکید بر جدی بودن موضوع تحریم‌هاست.

هرچند برخی مسئولان از تحریم به‌عنوان فرصتی برای صنایع داروسازی داخلی و خودکفایی یاد می‌کنند اما برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند با توجه به اینکه تولید برخی داروهای داخلی نیازمند مواد اولیه و تجهیزات خارجی است و از طرفی شبکه پولی و بانکی کشور تحت تحریم قرارگرفته است، مشکلات انتقال پول و ارز تأثیر خود را بر صنایع داروسازی داخلی نیز خواهد گذاشت، موضوعی که باعث می‌شود صنایع داخلی قادر به تولید همه داروهای موردنیاز کشور نباشند و تولید برخی داروها لطمه بخورد.

در کنار تحریم خارجی اما خود‌تحریمی نیز مسئله را بغرنج‌تر کرده است. صنعت دارو در ایران که پس از صنایع نفت، گاز و پتروشیمی دارای بالاترین سودآوری است، برخی سوداگران داخلی را بر آن داشته است تا بدون در نظر گرفتن جان مردم اقدام به ذخیره کردن دارو در انبار و فروش تدریجی و باقیمت هنگفت آن در بازار کنند.

این در حالی است که بر اساس آمار گمرک، واردات برخی از داروهایی که هم‌اکنون کمبودشان در بازار محسوس است، در چهارماهه ابتدایی امسال به نسبت مدت مشابه سال گذشته حکایت از افزایش 5/2 برابری دارد.

کشف انبارهای احتکار دارو در چند شهر و مقابله با محتکران مهر تأییدی بر خودتحریمی برخی سودجویان داخلی است.

یکی از کارکنان شرکت‌های بزرگ دارویی کشور در گفتگو با «شرق» می‌گوید، بخش عمده داروها درحال‌حاضر در انبار‌های دارویی احتكار شده‌اند.

به گفته این منبع آگاه، فقط واردكنندگان نیستند كه در شرایط خاص داروهایشان را احتكار می‌كنند در بسیاری از مواقع شركت‌های پخش و تولیدكنندگان دارو نیز داروهایشان را احتكار می‌كنند.

همه شروع كرده‌‌اند به چانه‌زنی برای افزایش قیمت و توجیهشان این است كه اگر با این قیمت جنس را توزیع كنیم بعدازاینکه گران شد، با افزایش قیمت، سود آن به جیب داروخانه می‌رود.

جنگ روانی یا کمبود واقعی دارو

هنوز تحریم‌ها شروع نشده بود که موج گرانی به بازار دارو نیز رسید. انتشار شایعاتی در فضای مجازی مبنی بر گرانی، کمیابی و نایابی برخی اقلام دارویی بر نگرانی مردم افزود. مردم مضطرب و پریشان‌احوال با مراجعه به داروخانه‌های مختلف به دنبال خرید داروهای مازاد بر نیاز خود بودند تا مبادا در آینده با کمبود دارو مواجه شوند و جان خود یا بیمارشان به خطر بیفتد. اقدامی که بنا بر گفته‌های اصغری رئیس سازمان غذا و دارو نه‌تنها منجر به کاهش ذخیره دارویی داروخانه‌ها شد بلکه نگرانی‌هایی را نیز بابت شرایط نگهداری بلندمدت و بخصوص فاسدشدن این داروها در منازل ایجاد کرد.

مسئولان وزارت بهداشت بارها با تأکید بر وجود ذخایر دارویی کافی در کشور به مردم اطمینان خاطر می‌دهند که در حال حاضر در کشور مشکل کمبود دارویی وجود ندارد و شرایط ایجادشده ناشی از جنگ روانی است اما به دلیل نگرانی ناشی از قاچاق دارو و فعالیت سودجویان عرضه داروها متناسب با نیاز بیماران و به‌صورت محدود در داروخانه‌ها صورت می‌گیرد؛ زیرا با توجه به افزایش نرخ ارز و ارزان بودن دارو در ایران نگرانی ناشی از قاچاق دارو از ایران به کشورهای دیگر به وجود آمده است.

 علت افزایش قیمت دارو

کارشناسان دلایل مختلفی برای افزایش قیمت دارو عنوان می‌کنند؛ از احتکار دارو و نوسانات ارزی تا رفتار سازمان‌های بیمه‌گر در عدم پرداخت بدهی خود. مسئولان وزارت بهداشت بارها عنوان کرده‌اند که به‌تمامی واردکنندگان دارو ارز دولتی تعلق‌گرفته است و بنابراین با واردات دارو نباید تغییر چندانی در قیمت داروها صورت گیرد.

از طرفی برخی داروخانه‌ها از کمبود عرضه دارو در بازار شکایت می‌کنند درصورتی‌که آمار گمرک حاکی از واردات 5/2 برابری واردات دارو در چهارماهه امسال نسبت به مشابه سال گذشته است.

صاحب‌نظران بر این باورند کمبود عرضه از ذخیره دارو در گمرک و احتکار آن توسط سودجویان حکایت دارد. هرچند عده‌ای برخی داروخانه‌ها را نیز متهم به احتکار دارو و افزایش قیمت داروها می‌کنند اما عده‌ای دیگر معتقدند رفتار سازمان‌های بیمه‌گر در عدم پرداخت بدهی خود به داروخانه‌ها باعث کمبود نقدینگی و کاهش توان مالی داروخانه‌ها برای خرید دارو شده است.

دیگر عامل مؤثر بر افزایش قیمت، خارج شدن برخی داروها از پوشش بیمه است زیرا در گذشته برخی داروهای خارجی تحت پوشش بیمه قرار داشتند اما پس از تولید مشابه داخلی آن، داروی موردنظر از پوشش بیمه خارج شد و مردم باید آن را به‌صورت آزاد خریداری کنند.

روایت داروخانه‌داران هرمزگان از بازار دارو

یکی از مسئولان داروخانه در بندرعباس با تأیید کمبود برخی اقلام دارویی از نگرانی مردم از آینده بازار دارو می‌گوید که باعث شده است برخی بیماران داروهای زیادی خریداری کنند. این مسئول می‌گوید در این آشفته‌بازار دارو برخی از بیماران گمان می‌کنند داروخانه‌ها اقدام به انبار و احتکار دارو کرده‌اند درحالی‌که به دلیل کمبود نقدینگی قادر به خرید و عرضه برخی داروها نیستیم و در عرضه برخی داروها با کمبود مواجه شده‌ایم.

یکی دیگر از داروخانه‌داران می‌گوید افزایش قیمت داروهایی که از پوشش بیمه خارج‌شده‌اند برخی بیماران را ناراحت می‌کند و گمان می‌کنند داروخانه‌ها برای کسب سود اقدام به افزایش قیمت کرده‌اند درحالی‌که به دلیل تولید مشابه داخلی آن دارو، دیگر داروی خارجی تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد و ناچارا به قیمت آزاد به فروش می‌رسد.

مردم نیز اعتماد چندانی به داروهای داخلی نداشته و اصرار بر مصرف داروهای خارجی دارند درحالی‌که برخی داروهای داخلی کیفیتی مشابه با داروی خارجی دارد.

یکی دیگر از داروخانه‌داران با گلایه از رفتار برخی شرکت‌های پخش دارو در عرضه به‌موقع دارو می‌گوید در مقاطعی کمبود دارو وجود دارد اما این کمبود موقتی است اما بیماران ناراحتی خود را بر سر ما خالی می‌کنند و گمان می‌کنند در انبار ذخیره کرده‌ایم تا گران‌تر بفروشیم درحالی‌که دارو تاریخ انقضا دارد و نمی‌توان برای مدت طولانی در انبار داروخانه نگه داشت.

 بیماران از بازار داروی هرمزگان می‌گویند

در صف طویل داروخانه‌ها بیمارانی حضور دارند که نگرانی از پشت چشم‌های آنان بیداد می‌کند. یکی از بیماران نگران کمبود دارو در آینده است و می‌گوید در دور قبلی تحریم از کمبود دارو رنج زیادی برده است و امیدوار است این بار مسئولان تدبیری بیندیشند تا بار دیگر مشکلات گذشته به وجود نیاید. مسئولان عنوان کرده‌اند قیمت داروها افزایش چندانی پیدا نمی‌کند اما برخی داروهای خارجی چندین برابر افزایش قیمت داشته است.

یکی دیگر از بیماران می‌گوید برای خرید برخی داروهای خارجی به بسیاری از داروخانه‌های سطح شهر سرزده است اما داروی موردنظرش در استان وجود ندارد و حالا مجبور است به خارج از استان برود تا داروی موردنیازش را پیدا کند یا دست به دامان قاچاقچیان دارو شود. او از افزایش قیمت‌ها نیز گلایه‌مند‌است و می‌گوید بیمه‌ها مثل گذشته برخی داروها را پوشش نمی‌دهند و او که شرایط مالی مناسبی ندارد نمی‌تواند داروی گران‌قیمت بخرد. حتی برخی داروهای رایج نیز به‌صورت محدود عرضه می‌شوند و وقتی علت آن را از مسئولان داروخانه جویا می‌شویم میگویند کمبود دارو داریم.

بیمار دیگر گلایه چندانی از عرضه داروها ندارد اما نگران کمبود احتمالی دارو در آینده است و می‌گوید برخی داروخانه‌ها از عرضه دارو خودداری می‌کنند چون مایلند در آینده با قیمت بیشتری بفروشند.

وی که از گرانی برخی تجهیزات دارویی نیز گلایه‌مند‌است، می‌گوید علاوه بر این موارد برخی پزشکان هزینه درمان و خدمات پزشکی را افزایش داده‌اند که مسئولان باید در این زمینه با متخلفان برخورد کنند.

با تحریم و گرانی و ضعیف شدن بنیه اقتصادی، خانواده‌ها توان پرداخت هزینه‌های سنگین پزشکی را ندارند و دولت باید برای مردم کم‌بضاعت تدبیری بیندیشد.

در ساختمان پزشکان چه 

می‌گذرد

سری به یکی از ساختمان‌های پزشکی زدم و با چند تن از پزشکان درباره وضعیت بازار دارو هم‌صحبت شدم. از پزشکی درباره دلیل تجویز داروی خارجی بجای داروی داخلی می‌پرسم. وی می‌گوید برخی مسئولان عنوان می‌کنند که پزشکان عامل تبلیغ داروی خارجی هستند درحالی‌که نمی‌توان این مسئله را به همه پزشکان نسبت داد از طرفی مردم نیز اعتمادی به داروهای داخلی ندارند. وی می‌گوید برخی داروهای داخلی در مقایسه با داروی مشابه خارجی کیفیت مناسبی ندارند اما برخی داروهای داخلی که برند معتبری دارند قابل‌رقابت با داروهای خارجی هستند و ما نیز آن‌ها را تجویز می‌کنیم.

یکی دیگر از پزشکان می‌گوید درست است که برخی پزشکان باانگیزه‌های اقتصادی و بازاریابی اقدام به تجویز داروی خارجی می‌کنند اما باید تمایل مردم را نیز در نظر گرفت. او می‌گوید به‌طورکلی مردم اعتمادی به تولیدات داخلی در هیچ صنعتی ندارند و تب مصرف کالاهای خارجی کل جامعه را فراگرفته است؛ بنابراین در حوزه سلامت و درمان مردم حساس‌تر هستند و حاضرند باقیمت هرچند گزاف داروی خارجی خریداری کنند. وی همچنین از کمبود داروی بیماران خاص می‌گوید. این بیماران نیاز مبرمی به دارو دارند و برخی از بیماران حتی یک روز نمی‌توانند بدون دارو زنده بمانند. دولت و مسئولین باید هزینه‌های درمانی بیماران خاص را پوشش دهند زیرا با وضعیت تورم و گرانی برخی بیماران از ادامه درمان خودداری کرده و به قول خودشان مرگ را به زندگی ترجیح می‌دهند.

 اظهارات مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و 

داروی کشور

دکتر ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه در برخی کشورها که خودشان تولیدکننده بزرگ دارو هستند، ممکن است بین یک تا یک و نیم درصد کمبود اقلام دارویی وجود داشته باشد، می‌گوید این میزان کمبود دارو طبیعی است و در کشور ما نیز کمبود دارویی در شرایط کنونی، برابر با متوسط جهانی است. وزیر بهداشت نیز بارها عنوان کرده است مردم نگران کمبود دارو نباشند و تنها نگرانی برای کمبودهای احتمالی در آینده است که تمهیدات لازم برای آن نیز اندیشیده شده است. مسئولان وزارت بهداشت عنوان می‌کنند اگر ذخایر دارویی کشور زیر 4 ماه برسد موضوع پیگیری می‌شود و این داروها به‌صورت عمومی توزیع نمی‌شود بلکه به‌صورت خاص در داروخانه‌های دولتی و منتخب توزیع می‌شود و اگر زیر دو ماه برسد وضعیت خطرناک است اما در حال حاضر ذخیره دارویی کشور مناسب است.

دکتر کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز می‌گوید: ممکن است موجودی بعضی از داروها به کمتر از سه ماه رسیده باشد؛ به همین دلیل توزیع آن قطره‌چکانی انجام می‌شود. 

بعضی از داروها نیز ممکن است کاربرد خاصی داشته باشند؛ با توجه به این موضوع باید توزیع آن‌ها محدود شود و آن را با ارز دولتی و ترجیحی وارد کنیم.

 اگر این دارو به‌صورت ناگهانی در شبکه توزیع شود، این امکان وجود دارد که از آن‌طرف مرزها به‌عنوان دارویی ارزان سر درآورد و شیب قاچاق از ایران به سمت خارج از کشور برود؛ اتفاقی که قطعاً پذیرفته نیست. 

وی با اشاره به پرداخت معوقات بیمه به دانشگاه‌ها گفت: ۳ هزار میلیارد تومان از سوی بیمه سلامت و ۳ هزار میلیارد تومان از سوی تأمین اجتماعی به دانشگاه‌ها تخصیص می‌یابد که با تزریق این ۶ هزار میلیارد تومان،  بدهی بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها تا حدودی کاهش می‌یابد و ضروری است حداقل ۲۵ درصد از این منابع در دارو و تجهیزات هزینه شود.

 اظهارات معاون غذا و داروی هرمزگان

دکتر جاودان معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان درباره وضعیت عرضه دارو در استان می‌گوید از اوایل انقلاب همیشه با شرایط خاص و ویژه ازجمله جنگ تحمیلی مواجه بوده‌ایم و همیشه این مراحل را پشت سر گذاشته‌ایم. هرچند در بحث دارو دغدغه‌هایی وجود دارد اما در حال حاضر کمبود خاصی نداریم و برای بیماران خاص نیز مشکل خاصی به وجود نیامده است. برخی پزشکان ممکن است داروهای خارجی را به بیماران تجویز کنند درحالی‌که ممکن است مشابه داخلی آن دارو وجود داشته باشد که در این صورت واردات داروی مشابه خارجی کاهش می‌یابد.

 تردید بیماران در استفاده از داروهای مشابه داخلی

دکتر جاودان بابیان اینکه شرکت‌های دارویی اقدام به واردات مواد اولیه دارو نموده اما درنهایت دارو در کشور تولید و باعث کاهش هزینه دارو می‌شود، گفت: اثربخشی داروهای داخلی توسط سازمان غذا و دارو آزمایش و کنترل می‌شود و داروهای مشابه داخلی تفاوت چندانی با داروهای مشابه خارجی ندارد اما گاهی اوقات برخی متخصصان داخلی اقدام به تجویز داروهای خارجی می‌کنند که ممکن است در همان کشور خارجی نیز تجویز نشود. اینکه پزشکی بیمار را ملزم به استفاده از داروی خارجی کند، ممکن است نظر کارشناسان پزشکی نباشد. بنده که جانباز شیمیایی هستم خود نیز از اسپری‌های ایرانی برای درمان استفاده می‌کنم.

 کمبود داروی خاصی نداریم

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان عنوان کرد: تاکنون کمبود داروی خاصی در استان گزارش نشده است. کمبودهایی که ما مطرح می‌کنیم کمبودهای رایجی است که در کشور وجود دارد ممکن است یک دارو برای یک داروخانه در بندرعباس به دلایلی ارزش اقتصادی نداشته باشد که بیاورد. کار ما نظارت بر عرضه دارو است تا در صورت کمبود دارو در داروخانه‌ها آن را وارد کنیم. هرچند اگر کمبود دارویی در کشور وجود داشته باشد ما نیز متأثر از کل کشور خواهیم بود. وی با تأکید بر جو روانی حاکم بر کشور می‌افزاید: ما هنوز وارد مرحله تحریم دارو نشده‌ایم و این بحث وجود دارد که ممکن است تحریم دارویی هم صورت نگیرد اما عده‌ای یک جو روانی کاذب ایجاد کرده‌اند درحالی‌که ما روند روزمره را داریم. برخی اقلام به‌عنوان اقلام ضروری تشخیص داده‌شده است که تلاش می‌شود تأمین اقلام ضروری صورت بگیرد. در مورد عرضه داروی بیماران خاص نیز ما تحت تأثیر شرایط کشور خواهیم بود. بحث داروهای بیماران خاص را به‌صورت خاص مدیریت می‌کنیم. تعداد بیماران خاص مثلاً بیماران هموفیلی و تالاسمی و غیره و تعداد داروهای مصرفی آن‌ها را میدانیم و تلاش می‌کنیم بر اساس نیاز داروی آن‌ها را تأمین کنیم.

 علت افزایش قیمت برخی اقلام دارویی

وی درباره تأثیر رفتار سازمان‌های بیمه‌گر بر افزایش قیمت داروها گفت: وزارت بهداشت پیگیر تأمین اعتبارات سازمان‌های بیمه‌گر است تا آن‌ها بتوانند درصدی از بدهی‌های خود به داروخانه‌های طرف قراردادشان را پرداخت کنند. این نکته درست است که پرداخت بیمه‌ها روی قیمت داروها تأثیر گذاشته است. در مورد برخی داروها که مشابه داخلی آن وجود دارد سازمان‌های بیمه‌گر حق پوشش مشابه خارجی آن را ندارند و این در راستای شعار حمایت از تولید داخلی است؛ و بخشی از آن هم مربوط به تورمی است که در کشور وجود دارد؛ اما برای تأمین دارو و ملزومات پزشکی ارز دولتی تخصیص داده می‌شود. از طرفی با توجه به افزایش قیمت آب، برق و ... داروخانه‌ها نیز متأثر از این افزایش هستند و ممکن است افزایش این عوامل به‌صورت درصد پایینی در قیمت دارو وارد بشود.

نگرانی مردم از کمبود دارو در آینده و ذخیره دارو

40 سال کشور درگیر حواشی مربوط به کالاهای اساسی بوده است و همیشه این مسائل را پشت سر گذاشته‌ایم چرا باید نگران این موضوع باشیم مگر شرایط از 8 سال جنگ بدتر است. ما پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده‌ایم و شاید شرایط به سمتی نرفت که مردم مجبور به ذخیره دارو در خانه شوند. یادمان باشد عمر دست خداست و اگر قرار است کسی به خاطر کمبود دارو بمیرد، ممکن است براثر یک تصادف هم بمیرد. درنتیجه مرگ وزندگی دست خداست و نمی‌توان گفت به این دلیل دارو ذخیره کنیم که شاید روزی در کشور دارو کم شود. ما تلاش می‌کنیم این مرحله را پشت سر بگذاریم و تا حدودی این مسئله یک جنگ روانی است و تمامی عوامل و سازمان‌های ذی‌ربط تلاش می‌کنند تا مردم دغدغه دارو و تجهیزات پزشکی نداشته باشند.

 نحوه رسیدگی به شکایات مردمی

دکتر جاودان می‌افزاید: تاکنون در استان هرمزگان احتکار و قاچاق دارو گزارش نشده است. جلسه‌ای به‌صورت مجزا با انجمن داروسازان و شرکت‌های پخش دارو داشتیم و موارد قانونی یادآوری شده است. درصورتی‌که مواردی از احتکار و یا انبار دارو بدون هماهنگی و اطلاع معاونت غذا و دارو صورت گیرد، برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. 

همچنین برنامه بازدید از داروخانه‌ها راداریم که فاکتورهای خرید و توزیع داروی آن‌ها بررسی می‌شود و برای شرکت‌های پخش نیز اینکه چه تعداد دارو در استان وارد و پخش می‌شود را چک می‌کنیم. اگر همشهریان عزیز در این زمینه اطلاعاتی داشته باشند می‌توانند به ما اطلاعاتی دهند تا ما پیگیری کنیم. همچنین به شرکت‌های پخش و داروساز گفته‌شده است که حق ندارند سهمیه استان هرمزگان را به‌جاهای دیگر ببرند؛ بنابراین همه تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های لازم انجام‌شده است. از طرفی با مرزبانی، گمرکات و سایر نهادهای نظارتی هماهنگی‌های لازم انجام‌شده است که تاکنون در استان موردی از قاچاق گزارش نشده است.

 اگر مردم خارج از عرف، دارویی را گران خریدند می‌توانند به شبکه‌های بهداشت و درمان یا معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنند.اپلیکشنی بنام TTAC وجود دارد که زیر نظر سازمان غذا و داروی کشور است و مردم می‌توانند هرگونه شکایت، انتقاد و پیشنهادی را ثبت کنند. از دیگر قابلیت‌های این اپلیکیشن جستجوی نام دارو و دریافت اطلاعات مربوط به آن است. همچنین اطلاعات داروخانه‌ها و سرویس‌های قابل‌ارائه نیز در این برنامه موجود است. همشهریان می‌توانند از طریق وب‌سایت سازمان غذا و دارو نیز شکایات خود را ارسال کنند. سامانه 190 نیز پاسخگوی مشکلات همشهریان عزیز است.