هرمزگان یکی از استانهای جنوبی و سرشار از منابع مهمی همچون نفت و گاز است. صادرات گاز مایع همانند دیگر اقلام صادراتی به آسانی از این استان انجام میگیرد. این در حالی است که بومیان این سرزمین همچنان با مشقات بسیاری در این گرمای طافتفرسا، به سمت جایگاه عرضه سوخت میروند تا بتوانند برای رفع نیاز اولیه خود که همان پختوپز است؛ کاری از پیش ببرند. بندرعباس که دارای تعداد بسیار محدودی جایگاه عرضه سیلندرگاز خانگی تحت نظارت شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی است، جوابگوی نیاز این حجم از متقاضیان نمیباشد. نبود و یا کمبود کپسول گاز مایع، معضلی است که هر چند وقت یکبار آتشِ بیمدیریتیاش زبانه میکشد و دود آن به چشم افراد پایین شهری میرود که از نعمت لولهکشی گاز محروم هستند. در این بین سوءاستفاده کنندگان موقعیتهای گوناگون که کماکان در جریان نبود کپسول هستند، اقدام به فروش کپسول گاز مایع بصورت آزاد و با نرخی بسیار بالاتر از نرخ بازرگانی میکنند. ناگفته نماند؛ با توجه به لولهکشی گاز شهری در برخی از نقاط شهر بندرعباس؛ اما همچنان گاز شهری وارد منازل قشر متوسط شهروندانی که لوله کشی گاز تا درب منزل آنها انجام گرفته نیز نشده است. هزینههای زیاد لولهکشی داخلی ساختمان از درب منزل تا طبقات بالاتر آپارتمانها؛ در عین حال اینکه نمای ساختمانها را بدلیل روکار بودنش مخدوش میکند، مشمول صرف هزینههای گزافِ شخصی است که در این وضعیت بد اقتصادی، بسیاری از شهروندان ترجیح میدهند همچنان بار سنگین حمل این کپسولها را در کنار دیگر مشکلات زندگیشان به دوش بکشند. صرف اینکه مناطق جنوبی به دلیل نداشتن فصل سرما، از گاز شهری تنها برای پختوپز استفاده میشود و جنبهی گرمایشی ندارد نیز دلیل دیگری جهت عدم تمایل و همخوانی نداشتن با هزینههای بالای انجام لوله کشی به درون ساختمانهاست. در ابتدای این گزارش به بررسی اجمالی علل کمبود سیلندرهای گاز مایع، این کالای پرمصرف خانوار میپردازیم و پس از آن به میان مردم میرویم تا نظراتشان را در قالب گزارشی میدانی به رشته تحریر درآوریم.
طرح بیسرانجام سدف
برابر تصویب طرح توزیع الکترونیکی گاز مایع از ابتدای خردادماه 1400 ، این طرح با مشکلاتی مواجه شد که دور از انتظار نبود. این طرح ابتدا به صورت پایلوت در دو منطقه ایلام و کرمانشاه شرکت پخش به صورت آزمایشی آغاز به کار کرد. هدف از اجرای این طرح تأمین رفاه شهروندان، جلوگیری از عرضه خارج از شبکه و استفاده غیرمجاز از گاز مایع و نیز ساماندهی توزیع فرآوردههای نفتی با استفاده از کارت بانکی سرپرست خانوار در همه شهرستانهای زیر پوشش این مناطق اعلام شد. اما همچنان با وجود چنین طرحی باز هم شاهد مشکلات و ناکارآمدی دستگاههای مربوطه هستیم. با توجه به تاکیدات شرکتهای خصوصی توزیع کننده گاز مایع مبنی بر عدم ارائه کپسول به شهروندانی که در این سامانه ثبت نام نکرده اند، عدم ثبت نام و یا بعضا نبود امکانات برای حاشیه نشینان و روستانشینان مناطق محروم موجب شد تا این طرح نیمهکاره رها شود و همچنان شاهد فروش سیلندرهای گاز مایع به روشهای پیشین بخصوص در شهرهای جنوبی کشور باشیم.
خودروهای گازسوز، مزیدی بر علت
طرح سهمیهبندی و به دنبال آن افزایش قیمت بنزین پدیده تغییر خودسرانه سیستم سوخت خودروها از سوخت بنزینی به سوخت گاز مایع را موجب شد. روندی غیرقانونی که طبق نظر کارشناسان، خطراتی از قبیل انفجار را دربر دارد. این در حالی است که در محل فروش سیلندرهای گاز مایع، تعداد افرادی که مبادرت به پر کردن مخزن خودروهایشان میکنند، بسیار زیاد است. عدم آگاهی و فشار اقتصادی، بسیاری از افراد را ترغیب به گازسوز کردن خودروها میکند تا اینگونه خطر را به جان بخرند و مقداری از هزینههای زندگی را کمتر کنند. بازی با زندگی خود و خانواده و در جمعیتی بالاتر افرادی در قالب مسافر که ندانسته سوار بر این خودروهای پرخطر میشوند و تنها کافیست حادثهای غیرمنتظره تبدیل به فاجعهای عظیم شود. علاوه بر خطرات این پدیده، کمبود کپسولهای گاز نیز معضلی است که به دنبال مصرف زیاد این خودروها دامنگیر افرادی است که به دنبال تامین نیاز اولیهشان که همان پخت و پز میباشد، میشود.
نذورات مناسبات مذهبی
توزیع سیلندر گاز که حکایت فروش هوشمند آن نقل محافل و جلسات مدیران بالادست بود، این روزها نه تنها خبری از ساماندهی آن نیست؛ بلکه نابسامانی بازار توزیع، تامین این کالای مورد نیاز را نیز آشفته کرده است. علیرغم کمبود کپسول گاز در جایگاهها، وظیفهی اصلی مسئولان، توزیع به اندازه سیلندرهای گاز مایع است تا افراد بدون دغدغه به راهاندازی مراسمات مذهبی خود بپردازند و مشکلی در تامین این نیاز وجود نداشته باشد. با فرا رسیدن ماه محرم و صفر و مناسبات مذهبی، سیل نذورات مردمی به عنوان پایه ثابت عزاداریها با مشکلاتی از قبیل کمبود کپسول های گاز مایع مواجه بود که امید است با مدیریت صحیح مسئولان، مشکل کمبود سیلندرهای گاز مایع در مناسبات پیش رو و همچنین مراسم روز اربعین برطرف شود. بهای گزاف هزینه آزاد سیلندرهای گاز مایع در کنار هزینههای معیشتیِ روزانه، گذران امورات خانواده را سختتر کرده و نظارت مسئولانی را طلب میکند که دلسوز مردمان جنوب و مشقات آنان در تامین نیازهایشان باشند.
گزارش میدانی از نبود کپسول گاز مایع در جایگاه اصلی میدان پنجعلی بندرعباس
تجارتی به نام فرصت
«جمعه است و بر حسب اتفاقات غیرمنتظره معمول که آن را بدشانسی مینامیم، شعلههای گاز آخرین نفسهایش را به بیرون دمید و جان به جان آفرین تسلیم کرد. پیژامهی استراحت ظهر یک روز تعطیل را تعویض کردم و پاشنهی کفش آهنین را ورکشیدم. خداروشکر ارابهای در پارکینگ ساختمان من را تا جایگاه سوخت مشایعت کرد، اما در کمال ناباوری که نه ... باور داشتن با جمله کپسول نداریم مواجه شدم» اینها صحبتهای طنزگونهی یک جنوبی دریادل از اتفاقی معمول در زندگیاش است. خندهای بر لب داشت و میگفت اگر خودمان به حال خودمان نخندیم چه کنیم؟! او را مشغول زور زدن همزمان دو کپسول در دست دیدم . کپسول را که در صندوق عقب خودرویش قرار داد، سر صحبت را با او باز کردم. از او پرسیدم چرا از خانمی که به صورت آزاد اقدام به فروش کپسول میکند، خرید میکند و چرا به جایگاه اصلی نمیرود؟ جواب واضح بود. او گفت: «در آن مکان کپسولی وجود نداشت و یا اینکه تمام شده بود، نمیدانم. من هم مجبور شدم به اطراف خور که جایگاه خودساختهی برخی شهروندان است بیایم.» در مورد قیمت از او پرسیدم که گفت: «اینجا سرگردنه است. وقتی نظارتی در کار نباشد مردم خودشان هم به خودشان رحم نمیکنند. من هم مجبور بودم با دست پر به خانه بازگردم، هر کپسول را با نرخ 40 هزار تومان خریداری کردم؛ یعنی تقریبا دوبرابرنرخ مصوب.»
کمی به جلوتر میروم. با خانمی تنها به همراه راننده مواجه میشوم. او میگوید: «بواسطه اشتراکی که داشتم کپسول به درب منزل ما فرستاده میشد، اما چندسالی است دیگر کسی پاسخگوی تماس تلفنی ما نیست و ارسال انجام نمیشود. طرحی تحت عنوان سدف نیز چندصباحی مطرح شد که بازهم من تمامی فرمهای آن را تکمیل کردم؛ اما این طرح نیز بیسرانجام مانده است. به دلیل نداشتن خودرو و سرپرست مجبور هستم با راننده آژانس برای خرید کپسول به میدان پنجعلی بیایم. گاهی نیز به دلیل نبود کپسول مجبور میشویم به گلشهر برویم که تمام اینها هزینههای اضافی، تنها برای دریافت یک عدد کپسول گاز است. هزینههای سرسامآور، کرایه تاکسی و در نهایت خرید کپسولی با نرخ بالاتر از نرخ مصوب به صورت آزاد حق شهروندیِ مردمان جنوب نیست. در شهری سرشار از سرمایههای عظیم نفتی و گازی، دور از انصاف است که از حداقل حقوق شهروندی خویش محروم باشیم. »
افزایش تعداد جایگاه عرضه سیلندرهای گاز مایع، مطالبهای به حق از سوی شهروندانی است که برای تامین این کپسولها با مشکلات عدیدهای مواجه هستند. امید است با درایت و هوشمندی مسئولان و ارائه راهکارهایی مناسب تا بهره مند شدن تمامی خانوارها از نعمت لوله کشی گاز شهری، مشکلات عرضه و تقاضای کپسول در جایگاهها به ثباتی اصولی رسانیده شود.
روزنامه صبح ساحل