نویسنده: آیت وکیلیان

 

در جلسه استیضاح فاطمی امین در مجلس ماجرایی پیش آمد که از دید ناظران و تحلیلگران سیاسی عادی جلوه نشد؛ ورود رئیسی به مجلس در دقیقه 90 برای دفاع از عضو کابینه اش چنان برجسته شد که قالیباف به عنوان رئیس مجلس مجبور شد که عدم ورود رئیس جمهور به مجلس را در جلسه استیضاح، امری اختیاری جلوه دهد و آن را به مختار بودن خود رئیس جمهور واگذار کرد. اتفاقی که البته نشانه ای آشکار از اختلاف بین دو رئیس قوه مجریه و مقننه بود و در سطحی بالاتر چالشی میان مجلس و دولت را تداعی می کرد. ماجرای اختلاف این دو البته مسبوق به سابقه است و به تبار آن به انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ و کناره‌گیری تحمیلی قالیباف به نفع رئیسی برمی گردد. این اختلاف تاکنون هم ادامه داشته است. اختلافی که در مواقعی هم به صورت خیلی خفیف در اظهارات روسای دو قوه خود را نشان می‌دهد، اما نکته اصلی تصمیم کلان جریان اصولگرایی برای حفظ ظاهری وحدت و هماهنگی مجلس و دولت است که نتوانست چند روز دوام بیاورد و سریع دمل آن بیرون زد.  

مسئله دیگر، انتخابات مجلس آینده است که با توجه به نارضایتی جامعه از عملکرد دولت به خصوص در بحث معیشت و گرانی‌های افسارگسیخته و ناتوانی در رفع تحریم‌ها، نمایندگان برای حفظ منافع شخصی و از دست ندادن محبوبیت خود در حوزه‌های انتخابیه سعی می‌کنند از دولت فاصله بگیرند که به نظر می آید این نگاه انتقادی به دولت هرچه به زمان انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، تقویت شود و برخی نمایندگان مواضع تندتری نسبت به رئیس‌جمهور و اعضای هیات دولت بگیرند. در یک نمای کلی علیرغم ضعف دولت، جریان اصولگرایی تا روز آخر دست از حمایت از آقای رئیسی برنخواهد داشت و مخالفت‌ها و انتقادات نهایتا به چند جابجایی ختم خواهد شد. چرا که مواجهه سخت با دولت هزینه سنگینی برای جریان اصولگرایی به همراه دارد که به دلیل منافع جناحی، اصولگرایان حاضر به سست شدن پایه‌های قدرت‌شان نیستند. در خصوص مجلس هم به نظر نمی‌آید که این مجلس توان به چالش کشیدن دولت را به صورت جدی داشته باشد. شاید فضای پارلمان تا روز انتخابات مجلس دوازدهم انتقادی‌تر شود ولی این موضوع از سوی برخی نمایندگان باسابقه و جریان‌های خارج از مجلس مدیریت خواهد شد. نهایتا مجموعه دولت و به خصوص شخص رئیسی از یک حاشیه امنی تا پایان دوره برخوردار خواهند بود و با وجود برخی اختلاف‌ها تلاش می‌کنند تا در ظاهر خدشه‌ای به یکدستی قوا وارد نشود. البته یک نکته را نباید فراموش کرد. این امکان هم وجود دارد که در صورت تداوم ناکارآمدی دولت سیزدهم، رئیس مجلس که سال‌هاست سودای رفتن به پاستور را دارد، از عملکرد نامطلوب دولت و افزایش نارضایتی مردم از رئیس‌جمهور و کاهش محبوبیت وی در انتخابات ۱۴۰۴ نهایت استفاده را ببرد و با چراغ سبز جریان‌ها با توجه به دست خالی اصولگرایان برای جایگزینی رئیسی، خود را مهیای رفتن به پاستور کند و این بار حمایت کامل اصولگرایان و نهادهای قدرت را پشت سر خود ببیند. به هر حال در عالم سیاست هیچ چیز غیرممکن نیست.

حیثیت جناح اصولگرا به حیثیت دولت بسته است. اینکه می‌گوییم اصولگرایان منظور منهای اصولگرایان معتدل که منتقدان جدی دولت آقای رئیسی هستند، بقیه جریان اصولگرا موفقیت و شکست دولت رئیسی را موفقیت و شکست خود می‌دانند بنابراین همه جوره پشت آقای رئیسی خواهند بود. بخشی از وزرا و معاونان وزرا هم واقعا متوجه شده‌اند که کارآمدی لازم در سمت‌های خود را ندارند و از ابتدا هم به خاطر تحمیل‌هایی که به دولت شده رای آورده‌اند. به هرحال مجلس هم نمی‌خواهد در این ناکارآمدی‌هایی که در بخشی از دولت وجود دارد، شریک محسوب شود. طبیعی است که بخواهند خود را از دولت جدا کنند.  اوایل دولت، اکثریت مطلق وزرا کارنامه روشنی نداشتند و در واقع دیکته نانوشته بودند. به همین دلیل نمایندگان به دلیل اینکه امیدوار بودند این وزرا بتوانند کار کنند، به آنها رای دادند. الان نزدیک به یک سال از این دولت گذشته، وزرا دیکته نوشته‌اند و دیکته‌ای که نوشته شده غلط دارد. به خصوص این غلط‌ها در حوزه‌های اقتصادی خود را بیشتر نشان می‌دهد. اینکه نمایندگان به خاطر وضعیت اشتغال از وزیر کار ناراضی بودند، در وزارت صمت انتقادات فراوانی به موضوعات کارخانجاتی که نتوانستند به تولید مطلوب برسند، فرآیند نگران‌کننده صنعت خودروسازی در کشور و موارد شبیه دیگر وجود دارد و همچنین در مورد وزارت جهادکشاورزی ناکارآمدی‌هایی در تامین مایحتاج کشاورزی مردم به وجود آمده و پرونده‌ای که سازمان بازرسی به آن ورود کرد، همه نشان می‌دهد که نمایندگان مجلس حساس شده و دیکته‌هایی که الان نوشته شده را پر از غلط می‌بینند و طبیعی است که مجلس و دولت شاخ به شاخ شوند. به هر حال ماه عسل خیلی طولانی نیست.

قالیباف در مجلس گاهی انتقادات تندی علیه دولت انجام می‌دهد که شاید در افکار عمومی نشان‌دهنده چالش رئیس مجلس و رئیس دولت است. من در مورد اینکه آیا اختلافاتی پشت پرده رخ داده و بین این دو اختلافاتی وجود دارد، خبر ندارم. اما فرض کنید در مورد ارز ۴۲۰۰ تومانی اختلاف جدی بین مجلس و دولت وجود دارد. حتی رئیس‌جمهور در تلویزیون از مجلس انتقاد می‌کند و رئیس مجلس از تریبون مجلس به دولت انتقاد می‌کند. یک تک مضراب‌های این چنینی شنیده می‌شود اما اینکه این نشان‌دهنده اختلاف یا گسترش اختلاف هست را در روزهای اخیر به شکلی عیان روشن شد. عدم حمایت اصولگرایان از رئیسی ممکن است در انتخابات ۱۴۰۴ به ضرر دولت تمام شده و سراغ نامزد دیگری بروند. رئیسی وقتی در پایان ۴ سالگی دولت خود قرار بگیرد تازه تجربیات یک رئیس‌جمهور را پیدا خواهد کرد. طبیعتا اصولگرایان حاضر نخواهند بود که گزینه دیگری را معرفی کنند که تازه بخواهند از آن حمایت کرده و در مقابل رئیسی قرار دهند. بنابراین از رئیسی بار دیگر حمایت خواهند کرد. هر چند احتمالات دیگری نیز وجود دارد و اینکه اصولگرایان مجلس با هدایت قالیباف دوره ریاست جمهوری رئیسی را از 8 سال به 4 سال تقلیل دهند نیز دور از ذهن نیست.