نقش اساسی تغذیه با شیر مادر در رشد وسلامت کودکان و همچنین سلامت مادران، موضوعی اثبات شده است. شیر مادر در شش ماه اول تولد، تغذیه مورد نیاز نوزاد بوده و علاوه بر نقش غذایی، نوزاد را از بیماری نیز محافظت میکند. بسیاری از مادران براین باورند که تغذیه با شیرخشک میتواند عملکرد بهتری در رشد نوزاد داشته باشد، در صورتی که، اگر مادر تغذیه سالم داشته باشد میتواند در سلامت نوزاد تاثیر دوچندان بگذارد. به مناسبت روز جهانی تغذیه با شیر مادر و اهمیت این موضوع، با یک مشاور شیردهی گفتوگو کردهایم که در ادامه میخوانید.
تاریخچه روز جهانی شیر مادر
در سال۱۹۹۰ سیاستگذاران یونیسف و سازمان بهداشت جهانی، با همکاری دو کشور امریکا و سوئد، از ۷ تا ۱۰ مرداد جلسهای را در محلی به نام سپدال دگلی اینوچنتی ایتالیا برگزار کردند تا برای تغذیه نوزاد با شیر مادر اصول و استانداردهای جهانی تنظیم کنند. نتیجه این گردهمایی صدور اعلامیهای بود که به نام محل برگزاری این گردهمایی، به «اعلامیه اینوچنتی» مشهور است و هر سال در سالگرد تصویب این اعلامیه با انتخاب یک شعار برای بالا بردن آگاهی همگان درباره اهمیت تغذیه با شیر مادر و ترویج آن در سراسر جهان تلاش میشود. برای نمونه شعار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۷ «حمایت همهجانبه از مادران برای تداوم تغذیه با شیر مادر» و شعار هفته جهانی تغذیه با شیر مادر سال ۲۰۱۶ «پشتیبانی از مادران برای
شیردهی در هر زمان و مکان» بود. هدف اصلی این رویداد ترویج فرهنگ شیردهی و شیردهی منحصر به فرد برای حداقل شش ماه اول از زندگی نوزاد است.
ضرورت تغذیه با شیر مادر
«دکتر فاطمه رنجبر»، مشاوره شیردهی
بیمارستان کودکان بندرعباس با اشاره به هفته جهانی تغذیه با شیر مادر در خصوص فواید تغذیه نوزدان با شیر مادر گفت: «دهم مرداد، هفته جهانی تغذیه با شیر مادر آغاز میشود، تغذیه با شیر مادر آنقدر مهم بوده است که مراجع بینالمللی در تمام دنیا به مدت یک هفته بر روی این موضوع تاکید میکنند و سازمان بهداشت جهانی و یونیسف نیز کوشش میکنند هرسال تمام کشورها اخباری در این خصوص انتشار دهند». تغذیه نوزاد با شیر مادر میتواند از بروز بسیاری از بیماریها در سنین بزرگسالی را کاهش داد و در رشد و نمو آن اثراث مثبتی بگذارد. در ادامه مصاحبه با ایشان را میخوانید.
شیر مادر بر سلامت نوزاد چه تاثیراتی میگذارد؟
سلامت ایمنی در نوزادانی که از شیر مادر استفاده میکنند در مقایسه با تغذیه با شیرخشک، بسیار بالاتر است. از لحاظ عاطفی به مادر وابسته تر است و نسبت به نوزادانی که
شیر خشک مصرف میکنند هم روابط بهتری با مادر خود برقرار میکنند. میتوان گفت که اولین پادتن و واکسنی که به نوزاد تزریق میشود، همان شیر مادر است. از طرفی، نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند؛ احتمال ابتلا به دیابت، چاقی و سرطان در بزرگسالی آنان کاهش مییابد.
شیرخشک بهتر یا شیر مادر؟
شیر خشک هیچوقت نمیتواند جایگزین شیرمادر باشد و ضروری است که شش ماه اول فقط تغذیه با شیر مادر انجام شود. مادران تنها در صورت ضرورت اکید پزشک {که ممکن است رشد نوزاد با تغذیه شیرمادر مختل شود} از شیر خشک تغذیه استفاده کنند. از طرفی شیردهی مادران احتمال سرطان سینه و تخمدان را در کاهش میشود. ازطرفی، میتوانند زودتر به وزن قبل از بارداری خود برسند. همچنین مادر آرامش بیشتری پیدا میکند و احتمال افسردگی را کاهش میدهد.
تغذیهی مادران شیرده باید به چه صورت باشد؟
مادران میتوانند از تمام دستههای غذایی استفاده کند اما بهتر است از غذاهای نفاخ کمتر استفاده شود. از طرفی، میزان مصرف مایعات را افزایش دهند. به طور کلی، مادران باید سه وعده غذایی و دو میان وعده در روز را میل کنند.
در مواردی که مادر بیماری یا مشکلی در این مورد دارد، میتواند با مراجعه به مراکز مشاوره شیردهی در بیمارستانهای بندرعباس{
بیمارستان خاتم، صاحبالزمان، شریعتی، کودکان ، خلیج فارس، ام لیلا، امام رضا} و مراکز بهداشتی در سطح شهر مراجعه کنند تا متخصصان مربوطه مشکل را رفع کنند. بسیاری از مادران مشکل دارند و بدون مراجعه به این مراکز، به صورت خودسرانه، شیرخشک را شروع میکنند. در صورتی که، تغذیه با شیر خشک تنها با تجویز پزشک توصیه میشود. حتی بهتر است، مادر شاغل، دوشیدن شیر را انجام دهند و سعی کنند در 6 ماه اول تغذیه انحصاری تنها با شیر مادر داشته باشند. میتوانند شیر مادر را سه ماه در فریزر و چهار تا پنج روز در یخچال نگهداری کنند.
مادران بیمار باید چه نکاتی را رعایت کنند؟
بیماریهای گوناگونی توانایی انتقال دادن به نوزاد را دارند، از این رو، مادران باید درمواقع بیماری در اسرع وقت با پزشک خود برای شیردهی مشورت کنند. برای مثال؛ مادری که
بیماری سل غیرفعال دارد، میتواند تغذیه با شیر مادر را انجام دهد؛ اما اگر سل فعال باشد، مادر دو هفته بعد از شروع داروها میتواند نوزاد خود را بغل کند و شیردهی را انجام دهد. به طور کلی، در بیماریهای تنفسی که علائم مادر زیاد است و احتمال انتقال را افزایش میدهد، بهتر است سه روز اول از نوزاد جدا باشد اما شیردهی با شیر مادر مشکلی ندارد. اگر مادر بیماریهای مانند آبله مرغان، سرخچه، سرخک نیز گرفته باشد، بهتر است که تغذیه با شیرخشک انجام شود و 72 ساعت از نوزاد دور باشد. از طرفی، مادرانی که اچآیوی دارند، منع شیردهی دارد. همچنین اگر مادری مبتلا به هپاتیت باشد؛ درصورتی که نوزاد، اولین واکسن پس از تولد را تزریق کرده باشد، میتواند از
شیرمادر تغذیه کند.
نقش پدر در حمایت مادر و نوزاد در این زمینه را توضیح دهید.
بیشترین حمایت پدر، حمایت عاطفی است. از طرفی باید شرایط خونه را مساعد و آرامشبخش کند تا هم مادر و هم نوزاد آرامش کامل را داشته باشند. از طرفی، تغذیه سالم برای مادر تهیه کند تا در سلامت نوزاد نیز اثرگذار باشد. همچنین کارهایی مانند شستوشو، پخت و پز را شخص دیگری انجام دهد تا برای مادر و نوزاد، آرامش بیشتری فراهم شود.