در جهان امروز، جوامع به طبقات مختلفی تقسیم میشوند، اکثریت مردم با توجه به معیشت و وضعیت اقتصادی در طبقهی فرودست و متوسط، و گروه قلیلی در طبقهی فرادست قرار میگیرند.
واژهی فرودست را در ابتدا آنتونی گرامشی برای توصیف گروهها یا طبقات غیر سازمان یافتهی جنوب ایتالیا به کار برد. فرودست در معنای بسط یافتهی خود تمامی افراد و گروههایی را شامل میشود که در هندسهی قدرت و در روابط اجتماعی خود، جایگاه پایین دست را دارند. کارتنخوابها، کارگران فصلی و حتی زنان و کودکان سطحی از فرودستان جامعه به شمار میآیند. بنیان اصلی اختلافات طبقاتی همانا تفاوت در سرمایه و شغل است. ثروتمندان، تاجران، کارفرمایان، صاحبان صنایع و مدیران اجرایی معمولا در طبقهی بالا قرار دارند. در مقابل کارمندان و کارکنان متخصص و حرفهای طبقهی متوسط را شکل میدهند. یکی از گروههایی که شکاف طبقاتی جامعه بر آنها تاثیر بسیاری دارد، کودکان هستند. کودکان طبقهی فرودست جامعه، عموما کودکانی هستند که تحت فشار فقر، نابراری و تبعیض اجتماعی مجبور میشوند از کودکی برای درآمدزایی و گذران زندگی به کار کردن در سطح جامعه بپردازند، که به آنها کودکان کار گفته میشود. کودکان کار، کودکانی هستند که بدون گذراندن دوران خردسالی و شادی کودکانه، زیر فشار چرخهای
سرمایهداری ناگهان بزرگ شده و کودکی آنان له میشود.
تا قبل از مستولی شدن سوشیال مدیا و اینترنت بر زندگی انسان امروز، کودکان کار صرفا از طبقهی فرودست بودند، اما امروزه شاهد شکل غریبی از کار کودکان در
فضای مجازی هستیم. این کودکان عموما از طبقات متوسط و فرادست جامعه هستند و برای بازتولید و بقا به کار نیاز ندارند، اما با اجبار خانواده و فشار قرار گیری در گروه همسالان مجبور به حضور در فضای مجازی میشوند. کودکان کار اینستاگرامی پدیدهای نوظهور است که مطابق آن کودکان توسط والدین به خدمت گرفته میشوند تا از طریق به نمایش گذاشتن جنبههای مختلف زیستشان سودآور باشند. در این بین قدرت ارتباطی رسانههامیتواند مفهوم کودکی را به نفع عاملان قدرت برساخت کند و حق حیات کودک رادر راستای منافع شرکتهای تجاری یا اقتصاد خانواده تضعیف کند. مورد چهارم پیماننامهی حقوق کودک، مصوب در 1989 به این مورد اشاره میکند: « انجام هرکاری که برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر است». کشورهای طرف کنوانسیون من جمله ایران موظف هستند حق کودک را در این مورد و سه مورد دیگر تحت حمایت قرار دهند. اینکه نادانسته خصوصیات ظاهری و رفتاری، عادات و مشکلات کودک و یا حتی سبک زندگی فردی او با میلیونها انسان به اشتراک گذاشته شود، امنیت و سلامت روانی کودک را تحت تاثیر قرار میدهد.
متاسفانه سلامت روانی کودکان کار اینستاگرامی تا کنون چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. جلال مرادی، روانشناس و آیندهپژوه سلامت دربارهی تاثیرات روانی کار در کودکی مینویسد: «بزهکاری، عدم استقلال شخصیت، ناتوانی در تشکیل زندگی، حساس تنهایی و غیره از جمله آسیبهای روانی است که آیندهی کودکان کار را در معرض خطر قرار میدهد». بنابراین اگر شما هم جزء والدینی هستید که فکر میکنید حضور کودکتان در فضای مجازی و منتشر کردن عکس و فیلم لحظات زندگی آنان، لاکچری و فرهنگی هست، کاملا اشتباه میکنید. با این کار صرفا فرزند خود را از جهان کودکیاش جدا کرده و او را تحت فشار زندگی بزرگسالی و نظرات منفی دیگران قرار خواهید داد.
روزنامه صبح ساحل