بخش انرژی اروپا در سال گذشته (۲۰۲۲) پس از قطع جریان گاز روسیه، تامین کننده اصلی قبل از جنگ با اوکراین، در معرض بحران قرار گرفت. از همین روی، این قاره را بر آن داشت تا به دنبال جایگزینها و تامین کنندگان جدید باشد. هرچند، عوامل متعددی از جمله کاهش تقاضا و افزایش واردات گاز مایع تا ماه می ۲۰۲۳ باعث شد تا تأسیسات ذخیرهسازی گاز اروپا ۹۹.۶ درصد پر و نیاز به واردات بیشتر را کاهش داد، اما با تحولات اخیر در غزه دوباره بحث امنیت انرژی مطرح شده است. به باور کارشناسان زمستان سردتر از حد معمول احتمالا این ذخایر را تخلیه کند، اما منجر به واردات بیشتر قبل از ژانویه و فوریه سال آینده (۲۰۲۴) نمیشود. بنابراین مقامات این قاره از هم اکنون باید به دنبال منابع بیشتر پس از ماه فوریه باشند تا روند فعالیت صنایع خود بویژه در اقتصادهای بزرگ خود مانند آلمان را تضمین کنند.
نقش مصر در امنیت انرژی اروپا
براساس گزارش موسسه مطالعات انرژی آکسفورد (OIES)، چشمانداز واردات گاز طبیعی مایع (LNG) بیشتر اتحادیه اروپا از مصر در کوتاهمدت و میانمدت بهدلیل کاهش واردات از اسرائیل، دستنیافتنی به نظر میرسد. در واقع، این امر همان گفته ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه است مبنی بر اینکه اروپا با پیروی از آمریکا و امتناع از خرید گاز ارزان روسیه به بخش اقتصادی، مالی و سیاسی خود آسیب وارد میکند. برای مثال، در سال گذشته، مصر ۸۰ درصد از صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) خود را به اروپا ارسال کرد، زیرا سیاستمداران اروپایی به دنبال یافتن جایگزینی برای گاز ارزان قیمت خط لوله روسیه بودند.
در ژوئن ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا قراردادی را با مصر و اسرائیل امضا کرد که به قاهره اجازه میدهد «حجم نسبتاً بالایی» از LNG را به اروپا عرضه کند. اما، در نتیجه جنگ اسرائیل علیه
فلسطینیان در نوار غزه، شرکت شورون تولید میدان گازی تامار اسرائیل را در ماه اکتبر متوقف و صادرات از طریق خط لوله گاز مدیترانه شرقی از اشکلون در جنوب اسرائیل به مصر را به صفر رساند. مصر، پرجمعیت ترین کشور عربی، با افزایش تقاضای گاز از سوی جمعیت ۱۰۵ میلیونی خود مواجه است و تراز گاز طبیعی آن پیش از آغاز درگیری فعلی غزه در ۷ اکتبر تحت فشار بود، زیرا تولید امسال گاز به کمترین میزان در سه سال گذشته رسید.
این کشور با
قطعی برق مواجه شد که از تابستان شروع و تا اکتبر ادامه داشت. تقاضای بالای تابستانی برای برق منجر به صادرات بسیار اندک یا بدون صادرات LNG در ماههای می-سپتامبر شد. با این حال، مصر که روابط قوی در زمینه انرژی با اروپا دارد، تمایل به اجرای تعهدات خود و تمدید قرارداد امضا شده در ژوئن ۲۰۲۳ را دارد که باعث میشود عرضه LNG به اتحادیه اروپا نسبتاً افزایش یابد.
به گفته طارق الملا، وزیر نفت و منابع معدنی مصر، این کشور امیدوار است به سطح صادرات سال گذشته حدود ۷.۵ میلیون تن LNG برسد که ۸۰ درصد آن به اروپا صادر میشود. اما رشد تقاضای داخلی و همچنین ظرفیت زیرساختی آن، توانایی مصر را برای افزایش سریع تولید محدود میکند. مصر به منظور متعادل ساختن بین بازار داخلی و خارجی، در تلاش است تا گاز بیشتری را به بازار داخلی خود عرضه و در عین حال صادرات خود را به دلیل کمبود شدید ارز افزایش دهد. با وجود از سرگیری صادرات LNG در ماههای اکتبر و نوامبر، کارشناسان مصری باور دارند که این درگیری همچنان بر صادرات LNG مصر فشار خواهد آورد.
در گزارش OIES آمده است: «یادداشت تفاهم ژوئن ۲۰۲۲ بین مصر، اسرائیل و اتحادیه اروپا که متعهد به افزایش عرضه است، اکنون قابل اجرا نیست. به عبارت دیگر، مصر نمیتواند مانند اتحاد جماهیر شوروی و سپس روسیه، با قیمت بسیار پایین، نیازهای انرژی اروپا را تامین کند.»
شرایط سخت اقتصاد اول اروپا
به باور مقامات و مسئولان روسی، اروپا در راستای قطع عرضه انرژی ارزان گام برداشته و متحد اروپا یعنی آمریکا منبع انرژی ارزان روسیه را به دلایل سیاسی قطع کرده است. برای مثال، آژانس شبکه فدرال آلمان اعلام کرد که بزرگترین تامین کننده گاز این کشور در سال گذشته نروژ بوده و ۳۳ درصد از واردات آن را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر، عرضه گاز روسیه به شدت کاهش و از ۵۲ درصد به تنها ۲۲ درصد رسید. از همین روی، مصرف گاز در آلمان در سال ۲۰۲۲، نخستین سال بحران سیاسی با روسیه، به شدت کاهش یافت. به گفته آژانس شبکه فدرال، تنظیم کننده خدمات آب و برق آلمان، مصرف گاز طبیعی در مقایسه با میانگین چهار سال گذشته ۱۴ درصد کاهش یافته است. بخش صنعت این کشور نسبت به سالهای گذشته ۱۵ درصد و همچنین خانوارها و مشاغل خصوصی مصرف خود را ۲۰ درصد کاهش دادند. براساس گزارش نشریه اشپیگل، قیمت گاز افزایش یافته و باعث اختلال در بازارهای انرژی شده و واردکننده بزرگ گاز «یونیپر» را مجبور کرد که از دولت فدرال حمایت کند. آلمان که زمانی ناجی اروپا بود، اکنون خود تبدیل به یک بار سنگین شده است، زیرا بدون گاز روسیه اقتصاد آن با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد.
از همین روی، اپوزیسیون آلمان خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام قبل از فراتر رفتن بحران است. جامعه تجاری آلمان در مورد پیش بینیهای اقتصادی وضعیت خوبی ندارد. دقیقا یک سال پیش، اتاق بازرگانی و صنعت آلمان، DIHK، بر اساس نظرسنجی از ۲۴ هزار شرکت، اعلام کرد که تقریباً تمام بخشهای اقتصاد کشور تحت تأثیر بحران انرژی قرار دارند. آنها همچنین به این نتیجه رسیدند که «بدترین شرایط هنوز در راه است». بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، آلمان در سال جاری با رشد منفی ۰.۵ درصد، بدترین عملکرد را در بین تمام اقتصادهای پیشرو داشته است. ائتلاف حاکم با استناد به شرایط فوقالعاده مربوط به قطع گاز طبیعی روسیه، در حال انجام اصلاحاتی در بودجه امسال است.
در مقابل، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه بارها به آلمان عرضه انرژی ارزانقیمت را پیشنهاد کرد، اما رهبری آلمان که در «تله» آمریکاها گرفتار شده، پیوسته این موضوع را رد کرده است. بحران کنونی در آلمان و البته سراسر اروپا را نمیتوان نادیده گرفت زیرا صنعت آلمان به طور سنتی به عنوان ستون فقرات اقتصاد اتحادیه اروپا عمل میکند. منتقدان صدر اعظم آلمان، باور دارند که او مسئول این شرایط است زیرا ناتوانی او در تابستان ۲۰۲۲ در به دست گرفتن ابتکار عمل و دستور راه اندازی خطوط لوله نورد استریم ۱ و نورد استریم ۲ آماده استفاده و پر از گاز، باعث کاهش قدرت اقتصادی آلمان شده است.
وضعیت در بخش انرژی سایر کشورهای اروپایی نیز مشابه آلمان و در برخی موارد حتی بدتر است. همه این موارد تا حد زیادی به دلیل از دست دادن انرژی ارزان روسیه توسط اروپا است. اتحاد جماهیر شوروی و بعداً روسیه توانستند نفت و گاز را به مقدار کافی برای توسعه موفقیت آمیز کشورهای اروپایی بویژه اقتصاد آلمان به عنوان لوکوموتیو اتحادیه اروپا، فراهم کنند. اما تحت فشار به اصطلاح دموکراتهای آن سوی اقیانوس اطلس، اروپا مجبور به خرید منابع گران قیمت انرژی آمریکا شده و در نتیجه منابع مالی زیادی را از دست داد و اکنون همانطور که رسانههای غربی اذعان میکنند در آستانه یک بحران اقتصادی شدید قرار گرفته است.
روزنامه صبح ساحل