وضعیت فاجعه‌بار تابستان ۱۴۰۰ را به خاطر داریم. کرونا، گرما و قطع مکرر برق. حال شمارش معکوس ورود به تابستان ۱۴۰۱ در حالی آغاز شده است که در روزهای اخیر مصرف برق کشور رکورد زد. به این ترتیب که نیاز مصرف برق کشور به حدود ۶۰ هزار مگاوات رسید که این رقم نزدیک به ۵ هزار مگاوات بالاتر از اوج مصرف برق تابستان ۱۴۰۰ است. در شرایطی که متولیان صنعت برق وعده تابستانی بدون خاموشی یا کمترین خاموشی را می‌دهند اما ناترازی ۱۳ هزار مگاواتی بین تولید و مصرف برق در کشور، تکرار خاموشی‌های سال قبل را بسیار محتمل می‌کند. با در نظر گرفتن این ناترازی یا مردم قربانی می‌شوند یا صنعت. شاید هم سناریو سال گذشته تکرار شود یعنی هم مردم و هم صنعت قربانی شوند. شرکت توزیع برق اعلام کرده است که در صورت کمبود بار شبکه، مدیریت خاموشی‌ها ابتدا برای صنایع استان اجرا می‌شود.

   

«علی‌اکبر محرابیان»، وزیر نیرو پاییز سال گذشته وعده داد که ۶ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور تا پیک تابستان سال ۱۴۰۱ افزوده می‌شود که طبق بررسی‌های انجام شده تاکنون بیش از ۳ هزار مگاوات وارد مدار شده است. حتی با تحقق وعده ۶ هزار مگاواتی عدد ناترازی به ۱۳ هزار مگاوات می‌رسد که رقم قابل توجهی است. محرابیان در اینباره گفته است که ناترازی زیادی است و از گذشته به دولت به ارث رسیده است. وزارت نیرو برای کنترل و مدیریت مصرف علاوه بر ارائه مجموعه‌‌‌ای از توصیه‌‌‌ها، معافیت‌‌‌ها و مکانیزم‌‌‌های تشویقی و تنبیهی، برای بخش‌های مختلف اعم از مشترکان خانگی، اداری، کشاورزی، صنعت و غیره، سهمیه مصرف تعیین کرده است. بنابر اعلام توزیع برق هرمزگان در صورت کمبود بار شبکه، مدیریت خاموشی‌ها ابتدا برای صنایع استان اجرا می‌شود. سهمیه‌ای که برای پیک مصرف استان مشخص شده روزانه تغییر می‌کند اما در حال حاضر ۲۳۴۸ مگاوات است که هفته قبل پیک بار به ۲۳۶۵ مگاوات رسید و از میزان سهمیه عبور کرد. کاهش ساعات اداری و الزام ادارات به کم کردن مصرف یکی دیگر از دستورالعمل‌های اعمال شده برای جبران کمبودها است که به گفته‌ی معاون هماهنگی توزیع توانیر ایران سبب كاهش ۱۲۰۰ مگاواتی مصرف برق می‌شود. توزیع برق هرمزگان نیز از کاهش ۳۰ درصدی مصرف برق در دستگاه‌های دولتی و عمومی پس از اجرای این مهم در سال گذشته خبرداد. طرح‌های تشویقی برای کاهش مصرف برق نشان می‌دهد که متولیان صنعت برق همچون گذشته حساب ویژه‌ای روی کاهش مصرف برق مشترکان خانگی باز کرده‌اند.

   

علی رغم سعی وزارت نیرو برای مدیریت کمبودها، خاموشی‌ها بسیار محتمل است. شواهد گواه این است که قرار است صنایع بار اصلی قطعی برق در تابستان را به دوش بکشند و کسری برق از بخش صنعت تامین شود. خاموشی‌های گسترده سال ۱۴۰۰ بیشترین ضربه را به صنایع تولیدی از جمله سیمان و فولاد زد. صنایع فولادی کشور بیش از ۶ میلیارد دلار از این موضوع ضرر دید. طبق گفته مسئولان فولاد هرمزگان سال گذشته سه ماه قطعی برق، تولید این کارخانه را به طور کامل مختل و ضرر هنگفتی به کارخانه، صنایع پایین دست و جامعه وارد کرد. بدین ترتیب که تولید ماهانه ۱۵۰ هزار تن تختال در این کارخانه به صفر نزدیک شد و بازار را تحت تاثیر خود قرار داد. متولیان صنعت برق و نمایندگان مجلس می‌گویند برای کاهش خسارت قرار است صنایع در پیک تابستان، اورهال یا تعمیرات خود را که همیشه در زمستان صورت می‌گرفت انجام دهند. کوره‌های کارخانه‌های بزرگ مثل فولاد هرسال در زمستان تعمیرات اساسی می‌شوند. به دلیل سختی فرآیند، اورهال معمولا در زمستان انجام می‌شود. حال مقرر شده این مهم که حداکثر ۲۰ روز زمان می‌برد، در روزهای قطعی برق و تابستان انجام شود اما باز هم تولید ۲ ماه مختل می‌شود. مسئولان فولاد هرمزگان با تایید این موضوع خبرداده‌اند که خاموشی‌ها از ۱۵ خرداد آغاز شده است و تا دوماه دیگر ادامه دارد. این درحالی است که وزیر نیرو در برنامه زنده تلویزیونی اعلام کرد که صنایع بزرگ تنها یک ماه با مدیریت مصرف برق سروکار دارند. در همین راستا «عطاالله معروفخانی» مدیر عامل فولاد هرمزگان در حاشیه مجمع عمومی سالیانه سهامداران شرکت فولاد درباره قطع برق صنایع بزرگ گفت: «برخلاف کشورهای دیگر در اینجا صنعت اولین حوزه‌ای است که مشمول قطعی برق می‌شود. این مساله روی اشتغال‌زایی تاثیر منفی به جا می‌گذارد و سبب نوسانات شدید بازار و بهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا و تعطیلی صنایع کوچک می‌شود».

بندرعباس که عنوان «پایتخت اقتصادی ایران» را یدک می‌کشد، مقر شمار زیادی از صنایع و بزرگ و کوچک است و خاموشی‌ها تاثیر سویی بر روند فعالیت آن‌ها دارد. قطع برق صنایع بزرگ و کوچک و اختلال در تولید، آن هم در شرایط کنونی جامعه تبعات اقتصادی و اجتماعی برای کشور و مردم به دنبال خواهد داشت. حال با آنکه محرابیان از عدم قطع و اعمال محدودیت برقی برای ۵۸۰ هزار مشترک صنعتی خبرداده و گفته است که ۴۹ هزار و ۵۵۸ مشترک صنعتی نیز بیش از یک روز در هفته {از ساعت ۱۱ لغایت ۲۳} قطعی برق نخواهند داشت؛ «احسان بخرد»، معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی هرمزگان اظهار کرده است که برنامه خاموشی‌ها به صنایع کوچک ارائه شده. او اضافه کرد: «اگر توزیع برق طبق برنامه ارائه شده، خاموشی‌ها را اعمال کند خسارت کم می‎شود اما بحث ضرر و زیان صنایع همچنان برقرار است». بر همین اساس گویا صنایع قربانی اصلی بحران برق در کشور هستند.

 

رویکرد سیستمی‌ و منطقی در کشور جای خود را به مدیریت بحران داده است؛ یعنی اگر موضوعات به مرحله بحران نرسند مسئولان کشور احساس خطر نخواهند کرد. کارشناسان، سیاست‌گذاری اشتباه و مدیریت ضعیف را دو عامل اصلی بحران بی‌برقی و شرایط کنونی در کشور می‌دانند. هزینه تمام شده تولید برق در کشور بالا است و از طرفی دخالت در قیمت‌گذاری، سرکوب قیمت برق {به دلیل شرایط اقتصادی جامعه} و بدهی ۵۰ هزار میلیاردی دولت به بخش خصوصی به‌عنوان عامل اصلی کاهش سرمایه‌گذاری در این صنعت شناخته شده است. نیروگاه‌های برق‌آبی نیز که ۱۵ درصد از برق کشور را تولید می‌کنند در دو سال‌اخیر به دلیل خشکسالی و کمبود ذخایر پشت سدها کمک چندانی برای گذر از پیک تابستان نکرده‌اند. امسال نیز به گفته وزیر نیرو مجموع ذخیره پشت سدهای برقابی ۳ درصد کمتر از سال گذشته است. در کنار این موارد تغییرات اقلیمی، گرمایش زمین، استفاده فزاینده از ماینرها و تجهیزات استخراج رمز ارز، فرسودگی نیروگاه‌ها، افزایش سالیانه مصرف مشترکان خانگی، صادرات، عدم سرمایه‌گذاری دولت و غیره را نیز اضافه کنید. در کنار اهمال متولیان برای چاره اندیشی و تامین و تولید برق، نمی‌توان از فرهنگ ناصحیح مصرف در کشورمان غافل شد. این موضوع نیاز به فرهنگسازی مدون در طول سال دارد که در حال حاضر تنها به چند ماه در سال محدود شده است. با در نظر گرفتن این شرایط تابستان سختی را در پیش داریم و باید دید مدیریت کمبودها نتیجه خواهد داد؟

روزنامه صبح ساحل